Bảo vệ “mạch nguồn” trong lòng đô thị Buôn Ma Thuột

Được xem là “mạch nguồn” trong lòng thành phố, hệ thống sông, suối là điểm nhấn riêng có, được thiên nhiên ban tặng cho đô thị Buôn Ma Thuột. Tuy nhiên, hiện nay tình trạng vi phạm, lấn chiếm hành lang sông, suối đang diễn biến phức tạp, dẫn tới làm thay đổi dòng chảy, phá vỡ quy hoạch xây dựng đã được phê duyệt.

TP. Buôn Ma Thuột hiện nay có 32 hồ đập (26 hồ chứa nước và 6 đập dâng). Khu vực trung tâm thành phố có các suối Ea Nao, Ea Tam, Ea Siêr, Ea Nuôl và suối Đốc Học. Các suối này thuộc thượng nguồn lưu vực sông Sêrêpốk và chảy theo hướng Tây Nam, có lưu vực nhỏ, tiết diện dòng chảy tương đối hẹp, cường độ dòng chảy lớn, mực nước thay đổi theo mùa.

Hàng loạt công trình lấn chiếm

Các suối lớn nhất qua khu vực nội thị gồm suối Ea Tam (phía Nam), suối Ea Nuôl (phía Bắc) và suối Đốc Học - được xác định là trục cảnh quan, đồng thời là trục tiêu nước chính thuộc nội thị Buôn Ma Thuột. Tuy nhiên mực nước các suối thay đổi theo mùa, về mùa mưa mực nước thường dâng cao, lưu tốc dòng chảy lớn với các trận mưa có cường độ lớn hơn 100 mm thường gây úng ngập cục bộ cho khu vực ven suối và một số điểm trong nội thị, thời gian ngập từ 1 - 2 giờ. Mùa khô hầu như không có dòng chảy, các suối và các ao hồ đều cạn, chỉ là các rãnh, mương nước nhỏ.

Trong những năm qua, tình hình vi phạm về trật tự xây dựng ven các dòng suối trên địa bàn thành phố diễn biến khá phức tạp. Qua kiểm tra, các xã, phường đã phát hiện 154 công trình vi phạm hành lang suối, với hành vi chủ yếu như xây dựng bờ kè, hàng rào và một số công trình nhà ở. Đơn cử như phường Tự An phát hiện 9 công trình vi phạm (xây dựng bờ kè lấn chiếm hành lang suối, xây dựng nhà sát mép suối, đổ sàn trên mặt suối); phường Tân Lập phát hiện 47 công trình vi phạm (xây dựng nhà ở, tường rào, bờ kè, tường chắn); xã Ea Kao phát hiện 9 công trình vi phạm…

Lòng suối Ea Tam bị thu hẹp do công trình xây dựng lấn chiếm.

Một số đoạn suối có mật độ xây dựng khá cao như suối Ea Nao (đoạn cách cầu Nguyễn Văn Cừ về phía thượng lưu khoảng 400 - 500 m) thuộc địa bàn phường Tân Lập, phần lớn đều xây dựng công trình nhà ở, tường chắn, bờ kè sát mép suối làm cho lòng suối bị thu hẹp còn khoảng 1 - 1,2 m và thường xuyên bị ngập úng cục bộ trong mùa mưa.

Với suối Ea Tam (đoạn từ cầu Nguyễn Văn Cừ về phía hạ lưu đến hết địa bàn phường Tân Lập) có nhiều công trình nhà ở, tường chắn, bờ kè được xây dựng không tuân thủ hành lang bảo vệ suối khiến lòng suối bị thu hẹp còn khoảng 2,5 - 4 m. Suối Ea Siêr (đoạn từ cầu Nguyễn Cư Trinh đến chùa Phổ Minh) có mật độ xây dựng cao, nhiều hộ dân đã xây dựng nhà ở, bờ kè, tường chắn sát mép bờ suối, thậm chí xây đè lên trên hệ thống suối làm thu hẹp dòng chảy, gây ngập úng thường xuyên vào mùa mưa.

Ngoài việc xây dựng lấn chiếm hành lang lòng suối, tình trạng người dân xả nước thải, rác thải ra sông, suối vẫn còn xảy ra và chưa được các địa phương kiểm tra, xử lý.

Trả lại hành lang cho suối

Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh tại Quyết định số 1283/QĐ-UBND ngày 8/6/2020, thành phố đã giao Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thành phố thực hiện cắm mốc bảo vệ nguồn nước và hành lang suối trên địa bàn. Đến nay, đơn vị đã thực hiện xong việc cắm mốc hành lang bảo vệ nguồn nước ngoài thực địa tại địa bàn các phường, xã: Ea Tu, Tân An, Tân Lập, Tự An, Tân Thành, Ea Tam và đang hoàn tất các thủ tục bàn giao cho địa phương quản lý theo quy định. Đối với các vị trí còn lại, thành phố tiếp tục giao cho Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng thành phố tiến hành cắm mốc theo quy định.

Đối với các dòng suối, đoạn suối còn lại khác thuộc khu vực các phường trung tâm, trong khi thành phố chưa có đủ điều kiện tổ chức xây dựng bờ kè ven sông, suối, hồ theo đúng yêu cầu kỹ thuật, khuyến khích các tổ chức và cá nhân đang sử dụng đất tại khu vực ven sông, suối, hồ tham gia đầu tư xây dựng bờ kè theo quy hoạch đã được phê duyệt với nguồn vốn tự có, nhằm đảm bảo sự ổn định bờ sông, suối, hồ, chống xói lở, bảo vệ an toàn các công trình xây dựng ven suối, tạo mỹ quan đô thị và tăng hiệu quả sử dụng đất.

Đoàn công tác của UBND TP. Buôn Ma Thuột kiểm tra một vị trí sạt lở tại suối Ea Tam đoạn qua phường Tự An.

Trao đổi về vấn đề này, Phó Chủ tịch UBND TP. Buôn Ma Thuột Trần Đức Nhật cho biết, tình hình xây dựng lấn chiếm hành lang suối diễn ra trong nhiều năm và thời điểm diễn ra chủ yếu là giai đoạn từ năm 2010 trở về trước.

Nhằm tăng cường công tác quản lý nhà nước, kịp thời xử lý các trường hợp xây dựng trái phép, lấn chiếm và thực hiện chỉnh trang đô thị, tạo cảnh quan môi trường sinh thái trong phạm vi hành lang sông, suối, ao, hồ trên địa bàn, thành phố đã triển khai nhiều giải pháp.

Đặc biệt, đối với lĩnh vực trật tự xây dựng và quản lý đất đai, thành phố đã chỉ đạo UBND các phường, xã có công trình xây dựng vi phạm hành lang suối phối hợp với đơn vị liên quan tập trung xử lý dứt điểm công trình vi phạm.

Giao Tổ kiểm tra 6666 (Tổ kiểm tra việc thi hành pháp luật, xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý trật tự xây dựng, đất đai) tăng cường công tác kiểm tra, đôn đốc, phối hợp xử lý vi phạm hành chính, áp dụng các biện pháp ngăn chặn, khắc phục hậu quả đối với các trường hợp sử dụng đất sai mục đích, xây dựng công trình trái phép trong phạm vi đất dành cho hành lang bảo vệ sông, suối, hành lang bảo vệ công trình thủy lợi. Mặt khác, tăng cường trách nhiệm của người đứng đầu các phòng, ban, đơn vị, UBND các phường, xã trong công tác quản lý đất đai, xây dựng hành lang bảo vệ sông, suối trên địa bàn.

Phạm Hoàng