Tuổi 80, học tiếng Anh và online để tìm... đồng đội

Những năm gần đây, cựu chiến binh Thiếu tá Đặng Hà Thụy (ở phường Hoài Thanh Tây, thị xã Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định) thường xuyên lên mạng Internet để tìm mộ đồng đội.

Đã gần 80 tuổi, nhưng từ hàng chục năm qua, ông Thụy tự học cách sử dụng máy tính và tiếng Anh rồi lên mạng tìm những cựu binh Mỹ từng tham chiến ở các chiến trường Bình Định. Từ các thông tin, bản đồ do các cựu binh Mỹ cung cấp, ông ráp nối tìm kiếm trên thực tế.

Nhờ vậy, năm 2022 ông cùng Tỉnh đội Bình Định đã tìm ra hố chôn tập thể gần 70 chiến sĩ của ta trên đồi Xuân Sơn (thuộc xã Ân Hữu, huyện Hoài Ân, tỉnh Bình Định).

Nơi đây, vào đêm 26 rạng sáng ngày 27/12/1966 diễn ra trận đánh khốc liệt, được xem là “trận đầu đánh Mỹ” tại chiến trường Trung Trung bộ. Hai tiểu đoàn thuộc Trung đoàn 22 Sư đoàn 3 Sao Vàng của ta bất ngờ tập kích trận địa pháo thuộc Sư đoàn kỵ binh bay số 1 của Mỹ. Nhiệm vụ hoàn thành, nhưng 70 cán bộ, chiến sĩ của ta đã hy sinh anh dũng…

Ông Thụy (bìa trái, hàng ngồi) cùng những cựu binh Mỹ bên hố chôn liệt sĩ đồi Xuân Sơn. Ảnh do nhân vật cung cấp.

Sáng 17/4/2022 trở thành sự kiện không quên với cán bộ, chiến sĩ và nhân dân huyện Hoài Ân và tỉnh Bình Định. Lễ truy điệu và an táng hài cốt hơn 60 liệt sĩ hy sinh trong trận tấn công cứ điểm đồi Xuân Sơn 56 năm về trước đã diễn ra xúc động và trang trọng với sự tham dự của Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Thượng tướng Phạm Hoài Nam, lãnh đạo Quân khu V, Tư lệnh Vùng 4 Hải quân, lãnh đạo Sư đoàn 3 cùng nhiều lãnh đạo địa phương, tướng lĩnh, cựu chiến binh và nhân dân...

Những lần tiếp xúc với cựu binh Đặng Hà Thụy, tôi bất ngờ khi đọc được bản thảo hồi ký dài tới gần 90 nghìn chữ đánh máy của ông. Đọc thích quá, tôi bèn thuyết phục ông để tôi chỉnh sửa rồi in thành sách. Và rồi cuốn “Chiến trường và đồng đội” dày hơn 450 trang của ông đã được NXB Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh ấn hành vào dịp 22/12 năm ngoái.

Cuốn sách đã được ông Thụy gửi sang Mỹ tặng cho những cựu binh một thời là đối phương nhìn nhau qua họng súng. Những cựu binh Mỹ rất trân trọng, và cũng gửi tặng ông những cuốn hồi ký của mình…

Tháng 8/2022, đoàn cựu binh Mỹ tuổi nay đều đã gần 80 ấy đã cùng vợ con sang Việt Nam. Đêm ấy, nơi hố chôn tập thể những người lính Việt Nam dưới chân đồi Xuân Sơn, dưới ánh nến giăng mắc, những “cựu thù” năm xưa Spencer John Mattoson, Robert Paul March, Stephen Holmes Hasselt, Ivory Whitaker Jr., Kinbourne Lo cùng Thiếu tá cựu chiến binh Đặng Hà Thụy đứng ngồi sát bên nhau, cùng cúi đầu tưởng niệm…

Trần Tuấn