Những vườn xanh giữa đại dương

Nhà giàn DK1 khí hậu khắc nghiệt hơn Trường Sa. Bởi Trường Sa còn có đất, có giếng nước lợ đào từ lòng đảo, còn ở nhà giàn chơ vơ giữa biển không có đất, không đào được giếng, trên trời nắng nóng, dưới biển mặn mòi, quanh năm gió khô hanh và nắng nóng cháy da người.

Vậy nhưng qua bàn tay của cán bộ, chiến sĩ Hải quân nhân dân Việt Nam, những mầm xanh vẫn vươn mình trong nắng gió đại dương...

Thượng tá Nguyễn Văn Nam, nguyên là Chỉ huy trưởng nhà giàn đầu tiên được xây dựng trên bãi cạn Phúc Tần năm 1989. Ngày ấy ông Nam đeo hàm Đại úy và là người “khai sinh” ra công trình trồng rau xanh trên nhà giàn DK1. Theo ông Nam, thành công của việc trồng rau trên các nhà giàn DK1 không chỉ khẳng định năng lực sống “nội sinh” cải tạo điều kiện sống mà còn khẳng định dù ở môi trường khí hậu khắc nghiệt bộ đội nhà giàn DK1 vẫn chủ động làm chủ cuộc sống; giúp cán bộ, chiến sĩ yên tâm bám biển thực hiện nhiệm vụ quân sự quốc phòng đặc biệt ngoài thềm lục địa phía Nam của Tổ quốc.

Sau sự kiện CQ-1988 (Chủ quyền Trường Sa 1988), việc xây dựng các nhà giàn DK1 (nhà cao chân - tên gọi lúc đó) trên các bãi cạn ngoài thềm lục địa phía Nam được tiến hành khẩn trương. Năm 1989, sau thời gian chạy đua với sóng gió, nhà “cao chân” mang tên Phúc Tần 3 hiện diện giữa biển khơi. “Chúng tôi bắt đầu cuộc sống mới ở nhà giàn Phúc Tần 3 với muôn vàn khó khăn gian khổ. Nước ngọt chia từng ca, không có rau xanh phải ăn rau muống phơi khô, sóng gió khắc nghiệt. Tất cả anh em bị đau bóp bụng hoặc đi kiết do lâu ngày không có “chất xơ”. Làm gì để sinh tồn lâu dài tại nhà giàn? Lúc đó lóe trong đầu tôi là trồng rau trên sóng, tuy chưa hiểu trồng cách nào, đất ở đâu, lấy nước đâu mà tưới rau trong khi nước ngọt dè sẻn hằng ngày?”- ông Nam hồi tưởng.

Chiến sĩ nhà giàn DK1 chăm sóc rau xanh.

Ý tưởng “trồng rau trên sóng nhà giàn” được Đại úy Nguyễn Văn Nam đánh điện gửi về đất liền báo cáo Sở chỉ huy Lữ đoàn 171 Hải quân. Thế là, cùng với chuyến tàu chở cán bộ, chiến sĩ ra nhà giàn thay quân đổi kíp cho bộ đội về bờ là hàng chục bao tải đất mùn, khay gỗ và hạt giống theo tàu vượt sóng ra khơi. Công cuộc “trồng rau xanh trên sóng” tại nhà giàn Phúc Tần 3 bắt đầu.

“Lúc đó trồng rau ở nhà giàn như một cuộc thử nghiệm và không có hy vọng thành công. Vì Phúc Tần 3 là nhà giàn làm kiểu boong- toong nửa nổi nửa chìm chỉ cách mặt biển 7 m. Mùa sóng gió nước biển trùm lên sàn. Tôi đổ hạt rau giống vào một cái bát, cho nước ấm vào, đem “giấu” trong kho gạo để tránh nhiễm mặn. Ba ngày sau, hạt rau muống nảy mầm. Tôi đem rải lên bồn đất rồi lấp một lớp đất mỏng. Điều kỳ diệu đã đến, mầm rau muống đội đất chui lên. Nhìn những mầm xanh mừng rơi nước mắt. Tận dụng nước rửa mặt thải đem tưới rau. Những tưởng “cuộc thử nghiệm” ấy thành công, song không ngờ qua một đêm sóng biển trùm lên sàn công tác, toàn bộ mầm rau bị úng gốc chết hết. Sóng gió ầm ầm, thổi bay các bồn rau xuống biển. Tháng 12/1989, nhà giàn Phúc Tần 3 bị cơn bão lúc nửa đêm đánh sập, cuốn xuống biển đêm 9 cán bộ, chiến sĩ, trong đó 3 người hy sinh vĩnh viễn nằm lại biển khơi. Công cuộc “trồng rau xanh trên sóng” cũng bị gián đoạn từ đấy”- cựu binh Nguyễn Văn Nam xúc động kể lại.

Sau “sự cố” nhà giàn Phúc Tần 3 bị đánh sập vì lốc tố, các nhà giàn DK1 được xây dựng mới. Đây là nhà giàn thế hệ thứ hai do Liên doanh Việt – Nga Vietsovpetro thiết kế và xây dựng. Đồng hành với các nhà giàn DK1 thế hệ thứ hai là công trình “trồng rau trên sóng” được tái thực hiện.

Nhà giàn DK1 vững vàng giữa khơi xa.

Nhà giàn thế hệ thứ hai có kết cấu chân đế cao, từ mặt biển lên sàn công tác 13 m, sóng lớn cấp 11, 12 cũng chưa lên sàn nên yên tâm cho việc trồng rau. Để có đất trồng rau, trước ngày tàu đi biển, Tiểu đoàn DK1 cử người đến tận huyện Châu Đức (tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) mua đất đỏ bazan đóng bao chuyển xuống tàu rồi vận chuyển ra nhà giàn. Những năm 1995 - 2009, phương tiện lên nhà giàn lúc đó chủ yếu bằng xuồng máy chứ chưa có cẩu ròng rọc như bây giờ. Mỗi lần thay quân, nếu mùa biển lặng, xuồng của tàu chở người và đất vào nhà giàn. Gặp mùa sóng gió, đất được bọc trong bao nilon thả xuống biển để chiến sĩ trên giàn kéo lên, người bám theo dây bơi vào nhà giàn. Vì thả trôi dưới biển nên nhiều bao đất bị nhiễm mặn, khi kéo lên nhà giàn cũng không sử dụng được đành bỏ đi. Có chiến sĩ đã sáng tạo phơi đất cho bay hơi mặn, hoặc dùng nước vo gạo lọc mặn.

 Những ngày đầu tiên chưa có khay chất liệu composite như bây giờ, mọi xô, chậu thủng, thanh gỗ, thành giường hỏng được các chiến sĩ tận dụng đóng khuôn trồng rau. “Trồng rau xanh ngoài nhà giàn nâng niu từng li từng tí. Khi có gió lớn, phải bê bồn rau đi giấu chỗ kín kẻo gió tạt hết. Mùa bão tố, sóng dâng, phải che đậy, hoặc vác lên trần nhà chống nhiễm mặn”, ông Nam kể.

Và cứ thế, những vườn rau giữa đại dương ngày càng được cải tiến. Đến nay, cả 15 nhà giàn DK1 đều trồng được rau xanh. Tuy không nhiều như đất liền, nhưng ngày nào cũng đủ cho cán bộ, chiến sĩ nấu canh hai bữa trưa, chiều. Ngoài rau cải, rau mồng tơi, rau muống, các chiến sĩ còn trồng được cả rau mầm - một loại rau mà ở đất liền trồng không phải dễ dàng. Trung tá Phạm Văn Bảy (nhà giàn DK1/15) chia sẻ: “Khi câu được con cá tươi dưới biển, anh em ngồi quây quần quanh nồi lẩu, nhai miếng rau mầm mát ruột lắm. Mùa biển lặng trồng được nhiều, chúng tôi chia cho tàu trực. Những vườn rau đặc biệt của lính DK1 được trồng ở nơi đặc biệt, đó là phần thưởng của thiên nhiên dành tặng cho những người làm nhiệm vụ đặc biệt”.

Mai Thắng