“Trấn thủ lưu đồn” nơi miền cực Tây

Để hình dung rõ nhất về sự đổi đời của miền Tây Bắc, có lẽ vùng đất cực Tây là một điển hình. Góp phần cho những đổi thay ấy ở đây, không ai khác chính là những người lính biên phòng.

Người anh hùng đầu tiên của lực lượng “Công an vũ trang” – tức Bộ đội biên phòng (BĐBP) ngày nay chính là một người lính biên phòng đầu tiên ở cực Tây: Anh hùng Trần Văn Thọ. Con phố ngang qua trụ sở Bộ Chỉ huy BĐBP tỉnh Điện Biên mang tên Trần Văn Thọ.

Trong những đồn biên phòng cực Tây có bức tượng của Trần Văn Thọ, trong những cụm tượng đài tưởng niệm có hình ảnh Trần Văn Thọ, nhưng sâu bền nhất vẫn là tượng đài người lính biên phòng Trần Văn Thọ được dựng trong lòng dân biên ải cực Tây! Người lính biên phòng quê Trấn Yên (Yên Bái) ấy khi lên thành lập đồn ở đây (năm 1958) chính là người đã dạy cho bà con biết học cái chữ, làm lúa nước, đưa trẻ con ra huyện học trường dân tộc nội trú…

Người lính ấy khi về phép đã dành tiền mua lưỡi cày khoác sau ba lô mang lên đây rồi vào rừng đẵn cây đẽo cày dạy bà con cày ruộng. Anh cũng sẵn sàng nhận chăm mẹ cho một cô gái Hà Nhì ở bản đi học. Anh đã hy sinh sau một trận sốt rét vào năm 1961, khi chỉ mới 26 tuổi.

Tượng đài Anh hùng Trần Văn Thọ và phù điêu những người lính đầu tiên đến với đồng bào ở cực Tây Việt Nam.

Hơn 15 năm trước, lần đầu tiên lên với cực Tây, đường sá xe cộ để lại cho chúng tôi nhiều ấn tượng về sự gian khổ nhưng ấn tượng nhất lại là khi vào đến Đồn Biên phòng A Pa Chải. Đêm đầu tiên đến đồn, trong ánh sáng leo lét của nến giữa đêm biên ải thâm u, không sóng điện thoại, không điện thắp sáng, Đồn trưởng Nguyễn Đức Thắng áy náy: “Đón các anh lên mà con trâu nó làm mất điện rồi”. Chúng tôi ngạc nhiên: Sao trâu lại làm mất điện? Hóa ra anh em lắp cái máy thủy điện nhỏ dưới suối, nhưng trâu bò thả rông của bà con đôi khi lại đạp đổ mấy hòn đá chắn đập, vậy là... mất điện. Hôm gặp nhau nhắc lại kỷ niệm này 15 năm trước, ai cũng bật cười. Thế nhưng phải 5 năm sau lần gặp đầu tiên ấy, đồn mới có điện lưới quốc gia dịp kỷ niệm 60 năm giải phóng Điện Biên. Và giờ đây thêm 10 năm trôi qua nữa, miền cực Tây Việt Nam đã thay da đổi thịt quá nhiều.

Từ khi đặt mốc số 0 trên đỉnh núi Khoang La San, điểm mốc “3 biên giới” này trở thành một khát khao của những khách du lịch muốn chinh phục 4 cực Đông Tây Nam Bắc của nước Việt, thì điểm cực Tây này trở nên sôi động. Đứng chân trên một vị trí đặc biệt ý nghĩa là cực Tây Tổ quốc, những người lính biên phòng Đồn Biên phòng A Pa Chải đã thực hiện quá tốt các nhiệm vụ vừa giữ gìn an ninh biên giới quốc gia, vừa giúp dân thoát dần hủ tục, tiếp thu đời sống văn minh. Từ thời đồn trưởng Nguyễn Đức Thắng rồi đồn trưởng Đặng Tuấn cho đến bây giờ, qua bao thế hệ người lính kế tục, nhưng bằng tình cảm nồng nhiệt của mình đã chinh phục những ai đến khám phá điểm cực này và không ít người trong số du khách ấy, trong niềm trân quý chân thành đã trở lại cùng người dân, hỗ trợ cho dân những món quà ý nghĩa. Những ngôi trường cho các em nhỏ được dựng thêm; những dịp như Tết Hà Nhì, cực Tây lại sôi động một dải biên cương thân yêu đoàn kết và nồng ấm tình người.

Du khách tham quan mốc số 0 ở A Pa Chải (biên giới Việt – Lào - Trung Quốc).

Nghĩ về đường đến tương lai của mảnh đất cực Tây, không thể không nghĩ về những người lính quân hàm xanh đã đến đây từ năm 1958, khi lập đồn trấn ải đầu tiên. Trên dặm dài biên giới của Điện Biên và cả vùng Tây Bắc, cứ mỗi lần trở lại chúng tôi lại thấy có thêm những ngôi trường dân tộc nội trú, những trụ sở ủy ban xã, những nhà văn hóa được xây dựng khang trang, ngói mới tầng lầu kiên cố. Nhưng Đồn Biên phòng Leng Su Sìn đầu tiên được lập ra từ năm 1958 ấy vẫn là những căn nhà gỗ. Và rồi đó là cái đồn được xây dựng sau cùng, sau hơn nửa thế kỷ đứng chân nơi đây. Đó cũng là một sự hy sinh thầm lặng khác. Giờ thì Đồn Biên phòng Leng Su Sìn đã được xây dựng đúng nghĩa với một đồn biên phòng lịch sử, trước đồn có một cụm tượng đài, nhà bia, hoa cỏ… như một công viên văn hóa cho cả khu vực.

Cũng như thế, hơn 15 năm trước, để chinh phục mốc số 0 ở A Pa Chải, chúng tôi phải dậy từ 4 giờ sáng và đến quá trưa mới lên được cột mốc và sau đó về lại đồn khi trời đã tối. Còn bây giờ để chinh phục cột mốc 0 này chỉ chưa tới một giờ đồng hồ, xe máy sẽ đưa khách lên đến chân mốc, chỉ phải leo thêm mấy trăm bậc đá là chạm vào nơi linh thiêng của bản đồ Việt Nam: cực Tây Tổ quốc. Đó cũng là một ngụ ngôn về hành trình của quân dân nơi miền biên viễn này: chặng đường dù khó khăn đang dần được rút ngắn. Và người rút ngắn những khó khăn ấy chính là những người lính biên phòng, rất nhiều người lính đã đến và đã đi, nhưng để lại cho cực Tây những yêu thương và đổi mới!

Lê Đức Dục