Ý nghĩa của Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27-7) và thành tựu 65 năm công tác thương binh, liệt sĩ, người có công với cách mạng

Ý NGHĨA CHÍNH TRỊ, ĐẠO LÝ “UỐNG NƯỚC NHỚ NGUỒN” CỦA NGÀY THƯƠNG BINH - LIỆT SĨ  (NGÀY 27-7 HẰNG NĂM)

Trong sự nghiệp cách mạng vĩ đại do Đảng ta lãnh đạo nhằm giải phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc, làm nghĩa vụ quốc tế cao cả, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, có biết bao người con của nhân dân ta đã anh dũng hy sinh, cống hiến xương máu, sức lực, tài sản và trí tuệ cho đất nước. Để đền đáp một phần những cống hiến, hy sinh của đồng bào, chiến sĩ cả nước cho sự nghiệp cách mạng vẻ vang của dân tộc, ngày 16-2-1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 20/SL đặt “chế độ hưu bổng thương tật và tiền tuất tử sĩ”; từ đó đến nay đã trở thành một chính sách lớn của Đảng và Nhà nước ta. Đồng thời, để nhân dân ta tỏ lòng “hiếu nghĩa bác ái” và bày tỏ sự biết ơn các gia đình liệt sĩ, thương binh, bệnh binh, người có công với cách mạng, ngày 27-7-1947 đại biểu của Tổng bộ Việt Minh, Trung ương Hội Phụ nữ cứu quốc, Trung ương Đoàn Thanh niên cứu quốc, Cục Chính trị Quân đội Quốc gia Việt Nam, Nha thông tin, tuyên truyền và một số địa phương đã họp tại Đại Từ (Bắc Thái) để bàn về công tác thương binh, liệt sĩ, và thực hiện Chỉ thị của Hồ Chủ tịch chọn một ngày làm ngày “thương binh”. Sau khi cân nhắc về nhiều mặt, Hội nghị nhất trí đề nghị Trung ương lấy ngày 27-7-1947 làm ngày “Thương binh toàn quốc”. Từ năm 1947, ngày “Thương binh” đã được tổ chức trọng thể thường kỳ hằng năm. Sinh thời, năm nào vào dịp này, Hồ Chủ tịch cũng đều có thư và quà gửi cho anh em thương binh và các gia đình liệt sĩ. Tháng 7-1954, sau chiến thắng Điện Biên Phủ, Đảng và Nhà nước ta đã quan tâm giải quyết vấn đề liệt sĩ, gia đình liệt sĩ và công tác thương binh. Từ năm 1955, Đảng và Nhà nước ta quyết định đổi “Ngày Thương binh toàn quốc” thành “Ngày Thương binh - Liệt sĩ” để thể hiện đầy đủ hơn tình cảm, đạo lý, nghĩa vụ, trách nhiệm của Đảng, Nhà nước ta và các thế hệ người Việt Nam đối với những người đã cống hiến, hy sinh cho độc lập, tự do của Tổ quốc và hạnh phúc của nhân dân.

Trong 65 năm qua (1947 - 2012), Ngày Thương binh - Liệt sĩ đã trở thành ngày lễ lớn, hội tụ đầy đủ ý nghĩa chính trị, đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, “đền ơn đáp nghĩa” của dân tộc ta, nhân dân ta. Đảng, Nhà nước và nhân dân ta luôn trân trọng đánh giá cao những cống hiến, hy sinh to lớn của đồng bào, chiến sĩ đối với Tổ quốc. Việc đề ra và thực hiện đầy đủ chính sách xã hội đối với gia đình liệt sĩ, thương binh, bệnh binh, người có công với cách mạng là động lực vật chất, tinh thần giúp họ vươn lên, vượt qua khó khăn, thử thách, làm chủ cuộc sống. Đảng, Nhà nước ta luôn chú trọng giáo dục ý thức trách nhiệm, nghĩa vụ công dân và lòng biết ơn sâu sắc của các tầng lớp nhân dân, của các thế hệ cách mạng đối với gia đình liệt sĩ, thương binh, bệnh binh, người có công với cách mạng. Sự cống hiến, hy sinh của họ cho độc lập tự do của nhân dân là vô giá, không chỉ cho ngày hôm qua, hôm nay mà cho muôn đời con, cháu mai sau. Việc chăm sóc gia đình liệt sĩ, thương binh, bệnh binh, người có công với cách mạng là nghĩa vụ, trách nhiệm, niềm vinh dự của các cấp các ngành, các tổ chức xã hội và của tất cả mọi người, của thế hệ hôm nay và thế hệ mai sau. Quan điểm, chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước đối với công tác thương binh, liệt sĩ và người có công với cách mạng là một hệ thống chính sách hoàn chỉnh, có hiệu lực và hiệu quả cao. Các cấp, các ngành, các đoàn thể nhân dân và mọi người, trên cơ sở nhận thức rõ ràng hơn, đầy đủ hơn về hệ thống chính sách đó để quyết tâm tổ chức thực hiện hiệu quả cao và thiết thực. Làm tốt công tác đối với gia đình liệt sĩ, thương binh, bệnh binh, người có công với cách mạng thể hiện tính ưu việt và bản chất tốt đẹp của Nhà nước ta, củng cố niềm tin của nhân dân ta vào sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, góp phần tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, làm cơ sở vững chắc ổn định chính trị - xã hội, bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa.

THÀNH TỰU 65 NĂM CÔNG TÁC THƯƠNG BINH, LIỆT SĨ, NGƯỜI CÓ CÔNG VỚI CÁCH MẠNG

Kể từ Sắc lệnh số 20/SL đặt “chế độ hưu bổng thương tật và tiền tuất tử sĩ” đến nay, Đảng và Nhà nước ta đã xây dựng và thực hiện thống nhất trong cả nước một hệ thống chính sách, chế độ đối với gia đình liệt sĩ, thương binh, bệnh binh, người có công với cách mạng. Quan điểm, tư tưởng chỉ đạo xây dựng hệ thống chính sách, chế độ này là nhằm ghi nhận và tôn vinh thành tích; đền đáp một phần cống hiến hy sinh của đồng bào và chiến sĩ cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc; bảo đảm cho người được hưởng chính sách, chế độ đãi ngộ, hòa nhập cộng đồng, ổn định cuộc sống vật chất và tinh thần, có điều kiện đóng góp nhiều hơn nữa cho cộng đồng, xã hội.

Các chính sách, chế độ đối với gia đình liệt sĩ, thương binh, bệnh binh, người có công với cách mạng ngày càng được mở rộng về đối tượng (thanh niên xung phong đã hoàn thành nhiệm vụ trong kháng chiến, người tham gia kháng chiến và con đẻ của họ bị nhiễm chất độc hóa học do Mỹ sử dụng trong chiến tranh); các định mức trợ cấp đối với chính sách ưu đãi xã hội được mở rộng đối tượng và từng bước nâng cao; đa dạng hơn hình thức chăm sóc (chế độ nhà ở, ưu đãi thực hiện chính sách thuế, ưu đãi giáo dục đào tạo và chăm sóc sức khỏe...). Việc ban hành và thực hiện Pháp lệnh “Ưu đãi người hoạt động cách mạng, liệt sĩ và gia đình liệt sĩ, thương binh, bệnh binh, người hoạt động kháng chiến, người có công giúp đỡ cách mạng” và Pháp lệnh “Quy định danh hiệu vinh dự Nhà nước Bà mẹ Việt Nam anh hùng” đã góp phần to lớn vào việc hoàn thành các nhiệm vụ chính trị của đất nước, góp phần ổn định xã hội, tác động sâu sắc làm tăng thêm tình cảm và trách nhiệm của các tầng lớp xã hội trong phong trào toàn dân chăm sóc người có công với cách mạng.

Bên cạnh đó, Đảng, Nhà nước ta có chủ trương, chính sách từng bước xây dựng và hoàn thiện hệ thống các trung tâm nuôi dưỡng, điều dưỡng, an dưỡng nhằm bảo đảm và tăng cường chất lượng chăm sóc thương binh, bệnh binh, thân nhân liệt sĩ, người có công với cách mạng. Nhiều trung tâm phục hồi chức năng phục vụ thương binh, bệnh binh đã ra đời và hoạt động có hiệu quả tốt. Nhà nước đã tạo điều kiện và hỗ trợ nhiều cơ sở nghiên cứu, sản xuất phương tiện chuyên dùng cho thương binh và người tàn tật vì chiến tranh như chân giả, tay giả, xe lăn, nạng chống, giày dép, chỉnh hình...; tổ chức xây dựng nhiều trường học, cơ sở đào tạo, trung tâm thực hành và các xưởng sản xuất phục vụ việc đào tạo, dạy nghề, sản xuất, kinh doanh dành cho các đối tượng thân nhân liệt sĩ, thương binh, bệnh binh, người có công với cách mạng.

Ngày càng xuất hiện nhiều công ty, xí nghiệp sản xuất kinh doanh do thương binh, bệnh binh làm chủ thu hút phần đông lao động là thương binh, bệnh binh, con, em thương binh, bệnh binh, liệt sĩ đạt hiệu quả sản xuất kinh doanh cao, đóng góp nguồn thu quy giá cho ngân sách Nhà nước. Với các điều kiện hiện có, Đảng và Nhà nước ta đã giải quyết tốt nhiều di chứng thương tật cho thương binh, bệnh binh, góp phần phục hồi chức năng, phục hồi sức khỏe, ổn định cuộc sống, hướng nghiệp và sắp xếp việc làm cho thương binh, bệnh binh, thân nhân liệt sĩ, người có công với cách mạng.

Một thành tựu đáng kể nữa là Đảng, Nhà nước đã tổ chức phát động và thực hiện phong trào toàn dân chăm sóc thương binh, gia đình liệt sĩ, người có công với cách mạng. Tính đến nay, cả nước hiện có khoảng 8,8 triệu đối tượng người có công, chiếm khoảng gần 10% dân số; hiện còn trên 1,47 triệu đối tượng người có công đang hưởng trợ cấp ưu đãi hằng tháng của Nhà nước... Mặc dù hằng năm Nhà nước bố trí một khoản ngân sách không nhỏ để thực hiện chính sách ưu đãi người có công, tuy nhiên so với nhu cầu và thực tế cuộc sống của người có công đòi hỏi sự chung tay chia sẻ của toàn xã hội để người có công có cuộc sống ngày càng ổn định hơn. Phong trào toàn dân chăm sóc thương binh, gia đình liệt sĩ, người có công với cách mạng, đã động viên mọi nguồn lực, trước hết là các nguồn lực tại chỗ để giúp đỡ những người có công với cách mạng. Đây là phong trào có quy mô lớn, trên diện rộng, có sức thu hút và lay động lòng người, đem lại những kết quả hết sức to lớn, thiết thực. Thụ hưởng kết quả của phong trào này, nhiều thương binh, gia đình liệt sĩ, người có công với cách mạng đã được giúp đỡ kịp thời, giải quyết được nhiều nhu cầu bức thiết về nhà ở, việc làm, học tập, chăm sóc sức khỏe và các nhu cầu đời sống vật chất, tinh thần hằng ngày khác. Nhiều phong trào thi đua yêu nước hướng tới mục tiêu chăm sóc thương binh, gia đình liệt sĩ, người có công với cách mạng đã được tổ chức rất thành công. Tiêu biểu là phong trào “Nhận đón thương binh, bệnh binh về gia đình, sắp xếp việc làm và nuôi dưỡng”, phong trào “Người con hiếu thảo chăm sóc bố mẹ liệt sĩ”; các phong trào tặng sổ tiết kiệm tình nghĩa, xây dựng nhà tình nghĩa, xây dựng quỹ đền ơn đáp nghĩa, phụng dưỡng Bà mẹ Việt Nam anh hùng; phong trào Trần Quốc Toản - các cháu thiếu niên giúp đỡ thương binh, gia đình liệt sĩ...Các phong trào này diễn ra trên phạm vi cả nước, thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia, và mang lại hiệu quả thiết thực. Từ phong trào này đã dần phát triển thành các chương trình lớn như: xây dựng nhà tình nghĩa; đón thương binh nặng về chăm sóc tại gia đình; nhận chăm sóc bố mẹ liệt sĩ cô đơn, trẻ em con liệt sĩ không nơi nương tựa; phụng dưỡng Bà mẹ Việt Nam anh hùng... Cùng với các chương trình trên, nhân dân trong cả nước còn sáng tạo ra nhiều mô hình, nhiều hình thức đền ơn đáp nghĩa và ngày xuất hiện nhiều hơn các gương người tốt, việc tốt, nhân tố mới, điển hình tiên tiến của công tác này. Điển hình như mô hình phân công, vận động đơn vị bộ đội, doanh nghiệp tìm việc làm cho thân nhân người có công do Bộ Quốc phòng thực hiện; mô hình vườn cây cho gia đình người có công ở Thái Nguyên… Những mô hình này cần được phổ biến, nhân rộng.

Các phong trào chăm sóc thương binh, gia đình liệt sĩ, người có công với cách mạng không chỉ kế thừa, phát huy những giá trị tinh thần, truyền thống nhân ái, thủy chung uống nước nhớ nguồn của dân tộc, làm đẹp thêm “tình làng nghĩa xóm” mà còn bù đắp những thiếu hụt của các gia đình chính sách, bổ sung những nội dung mà chính sách Nhà nước, với tính cách là mặt bằng chung cho từng loại đối tượng khó có thể quy định hết, đồng thời cũng tạo tiền đề để các gia đình chính sách nỗ lực vươn lên làm ăn có hiệu quả trong cơ chế mới. Chỉ tính riêng trong 5 năm trở lại đây, được sự quan tâm hưởng ứng của các bộ, ngành, đoàn thể và nhân dân cả nước, Quỹ "Đền ơn đáp nghĩa" cả nước vận động xây dựng được 1.263 tỷ đồng, trong đó, Quỹ "Đền ơn đáp nghĩa" Trung ương đạt 17,5 tỷ đồng. Với số tiền vận động trên, hằng năm Quỹ "Đền ơn đáp nghĩa" Trung ương đã phân bổ, hỗ trợ cho các tỉnh, thành phố trong cả nước để xây mới, sửa chữa nhà tình nghĩa cho đối tượng chính sách, ủng hộ gia đình chính sách gặp thiên tai bão lụt, tặng sổ tiết kiệm tình nghĩa… tổng giá trị lên tới 14.567 tỷ đồng, đồng thời hỗ trợ cho 187 thương, bệnh binh nặng của các trung tâm nuôi dưỡng về sinh sống tại gia đình trị giá hơn 5,2 tỷ đồng. Tính đến nay, cả nước chỉ còn dưới 7% gia đình thương binh, liệt sĩ là hộ nghèo trong tổng số hơn 8 triệu người được hưởng chính sách của cả nước; 95% gia đình chính sách đạt mức sống trung bình trở lên so với địa phương nơi sinh sống. Đến nay, Nhà nước đã quyết định phong tặng và truy tặng gần 50 nghìn bà mẹ danh hiệu “Mẹ Việt Nam anh hùng”. Phong trào phụng dưỡng Mẹ Việt Nam anh hùng đã nhận được sự ủng hộ của toàn xã hội, 100% Mẹ Việt Nam anh hùng còn sống được các cơ quan, đơn vị, cá nhân nhận phụng dưỡng đến cuối đời với số tiền lên tới hàng trăm tỷ đồng. Đồng thời, trong 5 năm qua đã có hàng vạn thương binh nặng các trung tâm nuôi dưỡng được các địa phương đón về nuôi dưỡng tại gia đình. Phong trào “Đền ơn đáp nghĩa” đã được tổng kết và nhân rộng điển hình ở các khu dân cư, xã, phường. Cả nước đã có trên 90% xã, phường, thị trấn được ủy ban nhân dân cấp tỉnh, thành phố tặng bằng công nhận, trong đó nhiều tỉnh, thành phố đã phấn đấu đạt 100% xã, phường, thị trấn được công nhận xã, phường làm tốt công tác thương binh, liệt sĩ góp phần nâng cao đời sống gia đình chính sách khó khăn.

Tiếp nhận nhiều mặt quan tâm của Đảng, Nhà nước, các đoàn thể nhân dân và sự giúp đỡ nghĩa tình của con người và xã hội, các gia đình chính sách có thêm nhiều thuận lợi để khắc phục khó khăn, vượt lên trên di chứng chiến tranh, phát huy sức mạnh tinh thần quả cảm, tạo lập cuộc sống an bình, hòa nhập cộng đồng. Trong cả nước đã có nhiều tấm gương thương binh, gia đình liệt sĩ, người có công với cách mạng trên nhiều lĩnh vực: học tập, lao động sản xuất, kinh doanh và hoạt động văn hóa xã hội, vươn lên xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho chính mình, làm giàu cho quê hương, đất nước, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Mỗi thương binh, gia đình liệt sĩ, người có công với cách mạng luôn phấn đấu trở thành những “Công dân kiểu mẫu”, “Gia đình cách mạng gương mẫu”, theo lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh, là những tấm gương sáng để mọi người noi theo.

Giải quyết các tồn đọng về chính sách sau chiến tranh là nhiệm vụ được Đảng và Nhà nước ta hết sức quan tâm. Ngành Lao động - Thương binh và Xã hội đã xác nhận, quản lý, thực hiện chính sách đối với các đối tượng như: người hoạt động cách mạng trước năm 1945, người hoạt động cách mạng tiền khởi nghĩa, Anh hùng Lực lượng vũ trang, gia đình liệt sĩ, thân nhân liệt sĩ, thương binh, bệnh binh, Bà mẹ Việt Nam anh hùng, người hoạt động cách mạng kháng chiến bị địch bắt tù đày, người có công giúp đỡ cách mạng, thanh niên xung phong đã hoàn thành nhiệm vụ trong chiến đấu và phục vụ chiến đấu, người nhiễm chất độc của Mỹ trong chiến tranh...

Nhà nước đã quan tâm đầu tư xây dựng, tu bổ, chỉnh trang các nghĩa trang liệt sĩ, nơi yên nghỉ của những người con ưu tú của đất nước. Nhiều nghĩa trang liệt sĩ đã trở thành công trình văn hóa - du lịch lịch sử nổi tiếng như các nghĩa trang: Điện Biên Phủ, Hàng Dương, Trường Sơn, Đường 9, Đồng Tháp... Cùng với đó nhiều công trình tưởng niệm liệt sĩ, tượng đài liệt sĩ, nhà bia liệt sĩ....đã được xây dựng khang trang. Tên của nhiều liệt sĩ tiêu biểu đã được đặt cho tên đường, tên phố, nhà trường, bệnh viện, các công trình kiến trúc... có ý nghĩa giáo dục nhân văn sâu sắc.

Đảng, Nhà nước quan tâm từng bước giải quyết những vấn đề trợ cấp xã hội nhằm bảo đảm đời sống cho các đối tượng chính sách xã hội ở mức độ huy động và động viên cao nhất tiềm lực, khả năng của đất nước và nhân dân. Nhiều thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ, người có công với cách mạng giảm sút hoặc không có khả năng lao động đã nhận được sự trợ giúp rất quan trọng từ nhiều nguồn lực của xã hội. Việc tìm kiếm, xác minh, kết luận các trường hợp bị thương, hy sinh, tù đày, mất tích, nhiễm chất độc hóa học....còn tồn đọng đã được triển khai tích cực, thể hiện sự trân trọng, biết ơn của các cấp ủy Đảng, chính quyền và các tầng lớp nhân dân. Công tác tìm kiếm, phát hiện, quy tập mộ liệt sĩ được chú trọng và thu hút được nhiều kết quả trên nhiều mặt, đáp ứng đúng yêu cầu tình cảm đối với thế hệ sau chiến tranh.