Nhà khoa học, nhà văn hóa lớn với quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa

Giáo sư Hoàng Xuân Hãn (1908-1996)

Giáo sư Hoàng Xuân Hãn còn nghiên cứu rất công phu các tài liệu khác như bản đồ, bản vẽ. Giáo sư đã đối chiếu các bản đồ trong Toàn tập thiên nam lộ đồ vẽ năm 1741 với tư liệu trong Hồng Đức bản đồ. Giáo sư cho rằng, các bản đồ trước đời Gia Long đã khẳng định, bãi Tràng Sa (Trường Sa) hoặc bãi Cát Vàng (Hoàng Sa) được coi là phần quan trọng không thể tách rời của đất nước Việt Nam. Giáo sư đã trích hai đoạn nói về vị trí địa lý trong Phủ biên tạp lục, trong đó phía ngoài cù lao Ré có đảo Đại Tràng Sa, nằm ở ngoài khơi tỉnh Quảng Ngãi. Nhà vua đã lập đội Hoàng Sa để khai thác các nguồn lợi như yến sào, ốc vân, hải ba, hải sâm, đồi mồi… và những báu vật do các tàu bị đắm. Tất cả những tư liệu mà giáo sư đưa ra trong bài khảo cứu đều có mối liên hệ mật thiết với nhau, bổ sung cho nhau, tạo nên những luận cứ xác đáng về sự hiện diện và những hoạt động của người Việt Nam trên quần đảo Hoàng Sa từ thế kỷ 16.

Giáo sư còn đặc biệt quan tâm khai thác các nguồn tài liệu nguyên gốc bằng tiếng Anh, tiếng Pháp của các học giả phương Tây. Nguồn tư liệu cuối cùng mà Giáo sư sử dụng là những ghi chép của các thương nhân, các nhà truyền giáo nước ngoài… cách đây hàng thế kỷ khi đến Việt Nam đã có những nhận xét, đánh giá về quần đảo Hoàng Sa và chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo này.

 Mấy chục năm đã trôi qua, nhưng bài viết của Giáo sư Hoàng Xuân Hãn vẫn giữ nguyên giá trị một thiên khảo cứu công phu, bao quát được nhiều sử liệu của Việt Nam và nước ngoài với cứ liệu phong phú, lập luận chặt chẽ.

Phần lớn cuộc đời của Giáo sư là ở nước ngoài, nhưng con người, sự nghiệp của Giáo sư lại dành cho quê hương, cho chủ quyền của biển đảo và chỉ mong có ích cho quê nhà. Giáo sư Hoàng Xuân Hãn mất ngày 10-3-1996 tại Pa-ri, hưởng thọ 88 tuổi; thi hài được hỏa táng tại nghĩa trang L’Orme des Moineaux Les Ulis (Pháp).

Nguyễn Xuyến