Những kỳ tích của hai dân tộc Việt - Nga

Trong lịch sử thế giới cận đại và hiện đại, hiếm có dân tộc nào làm nên những kỳ tích lừng lẫy trong công cuộc chống ngoại xâm, bảo vệ đất nước như hai dân tộc Nga - Việt.

Những biến cố lịch sử có tầm  ảnh hưởng lớn đến lịch sử nhân loại

Năm 1812, dân tộc Nga đánh bại cuộc xâm lăng của Napôlêông, người đã làm mưa làm gió khắp châu Âu. Ngày 23-6-1812, 60 vạn quân Pháp vượt sông Nêman, tiến vào Lithuani do Nga trực tiếp kiểm soát và tiến về phương Đông giá lạnh. Thống soái Nga Cutudốp tiến hành chiến thuật “vườn không, nhà trống” và tổ chức đánh chặn đường tiếp tế lương thực của quân Pháp nên quân Pháp lúc tới Matxcơva đã lâm vào cảnh đói kém, kiệt sức, không còn sức chống trả khi quân Nga phản công. Đến trung tuần tháng 12-1812, khi rút lui khỏi Nga, 60 vạn quân Pháp chỉ còn 2 vạn, đói khát, thương tật vật vờ (1).

Năm 1945, một lần nữa dân tộc Nga ngoan cường chiến đấu, tiêu diệt chủ nghĩa phát xít Hítle, bảo vệ tổ quốc và giải phóng nhiều nước châu Âu. Rất nhiều chiến dịch lớn diễn ra. Đặc biệt, chiến dịch tổng công kích cuối cùng vào Berlin, từ ngày 16-4 đến tháng 8-1945 đã buộc phát xít Đức ký kết đầu hàng vô điều kiện. Đức quốc xã thất bại thảm hại: 720.000 lính bị chết, 480.000 lính bị bắt. Hồng quân thu 1.500 xe tăng, 5.000 pháo, 4.500 máy bay, giải phóng Berlin và vùng phụ cận (2).

Còn ở Việt Nam, thế giới đã chứng kiến dân tộc Việt đã “đánh thắng hai đế quốc to” (lời Hồ Chủ tịch) một cách vẻ vang. Rất nhiều chiến dịch nhưng vang dội hơn cả là Chiến dịch Điện Biên Phủ và Chiến dịch Hồ Chí Minh năm 1975. Chiến dịch Điện Biên Phủ diễn ra từ ngày 13-3 đến ngày 7-5-1954, ta đã tiêu diệt hoàn toàn cứ điểm của Pháp, gồm 17 tiểu đoàn bộ binh, 3 tiểu đoàn pháo binh, diệt và bắt sống hơn 16.000 tên (3). Chiến dịch Hồ Chí Minh từ ngày 26-4 đến ngày 30-4-1975, ta tiêu diệt quân đoàn 3 ngụy, làm tan rã quân đoàn 4, giải phóng thành phố Sài Gòn - Chợ Lớn, là đòn quyết định để “ngụy nhào”, kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống Mỹ (4).

Phất cờ chiến thắng trên nóc hầm của tướng De Castries. Ảnh tư liệu

Những giờ phút ngặt nghèo nhất của vận mệnh hai dân tộc

Sau khi chiến hạm Rạng Đông nã đại bác vào cung điện Mùa Đông của Nga hoàng lúc 9 giờ 40 ngày 7-11-1917 thì tại Điện Smônưi, Đại hội đại biểu toàn Nga thông qua Sắc lệnh hòa bình do Lênin soạn thảo. Sắc lệnh đề nghị các nước tham gia thế chiến thứ nhất lập tức thực hiện một nền hòa bình không chia cắt đất, không bồi thường. Anh và Pháp đã cự tuyệt đề nghị này.

Trước tình hình này, Lênin và Đảng Bônsêvích quyết định lợi dụng mâu thuẫn giữa các đế quốc, tiến hành đàm phán hòa bình riêng với Đức. Nước Đức đầy tham vọng, đưa ra yêu cầu vô cùng khắc nghiệt: Nga phải cắt nhượng 15 vạn kilômét vuông lãnh thổ, và phải bồi thường cho Đức 3 tỷ rúp.

Lênin phân tích, ký một hòa ước như vậy là quá nhục nhã với nước Nga, nhưng nước Nga phải ký. Người chỉ rõ bất cứ sự lựa chọn nào khác có nghĩa là tuyên án tử hình chính quyền Xô viết. Đấu tranh trong nội bộ Đảng rất quyết liệt, dai dẳng. Đến khi Đức gửi tối hậu thư yêu cầu Nga ký hòa ước và ra điều kiện khắc nghiệt hơn: tăng mức bồi thường cho Đức lên 6 tỷ rúp – Lênin kiên trì đấu tranh thuyết phục, rằng ký hòa ước là một bước lùi cần thiết để cứu nước Nga. Đến lần bỏ phiếu thứ ba, Ban Chấp hành thông qua đề án của Lênin, với phe đa số chỉ hơn một phiếu - hòa ước được ký

Đến ngày 11-11-1918, Đức đầu hàng Anh, Pháp, chiến tranh kết thúc. Chính phủ Xô viết tuyên bố hủy bỏ hiệp ước bất bình đẳng với Đức. Đó là Hiệp ước Brét Litốp (5).

Như vậy, nhờ Hiệp ước Brét Litốp, chính quyền Xô viết non trẻ được bảo vệ, nước Nga kiệt quệ sau chiến tranh được phục hồi …

Tại Việt Nam, năm 1946, vận nước ở thế “ngàn cân treo sợi tóc”. Ngày 28-12-1946, Hiệp ước Hoa – Pháp được ký. Theo đó, Pháp thay 20 vạn quân Tưởng ở Việt Nam để giải giáp quân Nhật. Cũng vào đầu năm 1946, Pháp chiếm được các đô thị, hạ tầng giao thông ở Nam và Trung Bộ, chiếm Campuchia, khống chế Lào. Anh và Mỹ thỏa thuận quân Anh rút khỏi Nam Đông Dương, nhường cho Pháp chiếm đóng từ vĩ tuyến 16 trở vào.

Trước tình thế này, ngày 3-3-1946, Đảng ra chỉ thị tình hình và chủ trương mới. Vào lúc này, nếu đánh Pháp, ta vô cùng bất lợi; nếu nhân nhượng và hòa hoãn với Pháp, ta cũng gặp vô vàn khó khăn.

Lực lượng cách mạng sử dụng vũ khí chiếm được từ tay kẻ thù để bảo vệ thành quả Cách mạng Tháng Mười. Ảnh: Báo Nhân dân

Sau khi cân nhắc, ngày 6-3-1946, Đảng đưa ra chủ trương hòa để tiến. Ngày 6-3-1946, Hồ Chủ tịch ký với Pháp Hiệp định sơ bộ. Theo đó, Pháp công nhận nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là một quốc gia tự do trong khối liên hiệp Pháp; Việt Nam cho 15.000 quân Pháp vào thay thế quân Tưởng tại miền Bắc. Thực tế là, nếu ta không nhân nhượng thì quân Pháp vẫn vào miền Bắc và quân Tưởng vẫn còn đến 20 vạn quân cùng với bọn tay sai Việt Quốc, Việt Cách đang hết sức hung hãn.

Nhờ Hiệp định sơ bộ, Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa non trẻ được bảo vệ, đuổi sạch 20 vạn quân Tưởng, cả nước có điều kiện chuẩn bị lực lượng cho cuộc kháng chiến sau này (6).

Việc Lênin ký Hiệp ước Brét Litốp năm 1918 với việc Hồ Chủ tịch ký Hiệp định sơ bộ năm 1946 rõ ràng là giống nhau ở chỗ chính quyền cách mạng của hai nước đều trong thế rất mong manh, nhờ việc ký kết mà bảo vệ được chính quyền và tạo điều kiện củng cố lực lượng đất nước. Đó là sự tương đồng tư duy của các bậc thiên tài.

Ngày hôm nay, ở nước Nga Xô viết, nay là Liên bang Nga, lịch sử có bước thăng trầm, dẫu vậy những giá trị tốt đẹp bất biến của nó vẫn luôn là ước mơ của các dân tộc, và tình cảm về mối quan hệ hữu nghị truyền thống của dân tộc Việt Nam với dân tộc Nga luôn được phát triển lên tầm cao mới. 

Tài liệu tham khảo:

(1) Thế giới 5000 năm, NXB Văn hóa – Thông tin Hà Nội, trang 490.

(2) Những nền văn minh thế giới , NXB Văn hóa – Thông tin – Hà Nội, 1997, trang 204.

(3) Những nền văn minh thế giới , NXB Văn hóa – Thông tin – Hà Nội, 1997, trang 210.

(4) Những nền văn minh thế giới , NXB Văn hóa – Thông tin – Hà Nội, 1997, trang 234.

(5) Những nền văn minh thế giới , NXB Văn hóa – Thông tin – Hà Nội, 1997, trang 682.

(6) Lịch sử Việt Nam từ thời dựng nước đến nước Việt Nam thời đại Hồ Chí Minh – NXB Chính trị, Hành chính, Hà Nội, 2013, các trang từ 315 đến 318.

Nguyễn Trúc