Vay tiêu dùng - Cẩn trọng với "bẫy" lãi suất

Dễ như... vay tiêu dùng

Trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng đang gặp nhiều khó khăn, rủi ro lớn, các ngân hàng, công ty tài chính đang đua nhau tung ra nhiều “chiêu” cho vay tiêu dùng như lãi suất cạnh tranh, hạn mức không ngừng tăng cao, thủ tục nhanh gọn khiến cho việc vay tiêu dùng chưa khi nào dễ dàng như hiện nay. Đảo qua các trung tâm mua sắm lớn trên địa bàn tỉnh như các cửa hàng của Thế giới di động, Thế giới điện máy, Siêu thị điện máy Nguyễn Kim, Cửa hàng điện máy FPT... đều có nhân viên tư vấn của các tổ chức tài chính hoạt động song song với nhân viên bán hàng. Với bất kỳ sản phẩm nào, khách hàng chỉ cần có Chứng minh nhân dân đều có thể mua trả góp với thủ tục rất nhanh gọn. Giá trị sản phẩm lớn hơn như các loại xe máy, khách hàng cũng dễ dàng mua trả góp mà chỉ cần có bản photo Chứng minh nhân dân và bản sao hộ khẩu thường trú. Trong khi đó, các ngân hàng cũng không đứng ngoài cuộc khi đang triển khai hàng loạt chương trình cho vay mua nhà, ô tô. Muốn vay tiền, người mua chỉ cần “đánh tiếng”, thường thì 3-4 ngày thậm chí chỉ hai ngày sau đã có câu trả lời. Thời gian cho vay tối đa thường bốn năm, số tiền vay tối đa bằng 65-75% giá mua. Không ít cửa hàng bán xe còn phối hợp với ngân hàng tìm cách tiếp cận, cho vay. Tất cả các sản phẩm cho vay tiêu dùng đều có thủ tục giải ngân nhanh chóng, không cần tài sản thế chấp hoặc thế chấp bằng chính sản phẩm khách hàng đang mua. Đặc biệt, nhiều ngân hàng đang tăng cường phát hành thẻ tín dụng, một hình thức tiêu dùng trước, trả tiền sau. Thậm chí với nhiều người không có nhu cầu, nhưng vẫn thường xuyên nhận được các tin nhắn và cuộc gọi quảng cáo từ các công ty tài chính, ngân hàng chào mời. Với quảng cáo rầm rộ từ giấy dán trên cột điện, đến báo chí và trên mạng Internet…, điều kiện vay dễ, nên số người vay tiêu dùng đang ngày càng tăng nhanh.

Một cửa hàng kinh doanh điện máy thông báo bán trả góp với lãi suất 0%.

Khó kiểm soát lãi suất

Thực tế, cho vay tiêu dùng thời gian qua đã góp phần giúp cho người dân thay đổi phong cách tiêu dùng, mua các thứ hàng hóa cần thiết để giải quyết khó khăn trong cuộc sống, trả dần hằng tháng trong khả năng thu nhập của người dân. Đồng thời, đây là biện pháp kích cầu để thúc đẩy sản xuất phát triển một cách hiệu quả, trực tiếp, tiền vay đến thẳng với sản xuất, lưu thông. Điều đáng nói là bên cạnh một số người chấp nhận lãi suất cao để có được sản phẩm yêu thích thì cũng có rất nhiều người không hiểu rõ hợp đồng hoặc nhân viên ngân hàng tư vấn không đầy đủ, chính xác về mức lãi suất vay, lãi phạt… làm cho người vay không biết chính xác về nghĩa vụ của mình, dẫn tới thực hiện sai hợp đồng và phát sinh khoản tiền phạt (!). Ngoài ra trên thị trường hiện có nhiều cơ sở công bố bán hàng trả góp với lãi suất 0%, nhưng thực tế giá bán của sản phẩm trong gói lãi suất này thường cao hơn sản phẩm cùng loại mua theo hình thức trả ngay. Cùng với đó, trong nhiều trường hợp, khi người tiêu dùng “vướng” phải những điều khoản ràng buộc thì sẽ phải chịu số tiền thực trả rất cao so với thực tế. Qua khảo sát, hầu hết các công ty tài chính áp dụng lãi suất phổ biến quanh mức 25 – 30%/năm, một số người vay còn phải chịu lãi suất cao hơn rất nhiều do “vướng” những điều khoản ràng buộc. Đối với các khoản vay mua xe với lãi suất 0%/năm hoặc vay mua nhà 6%/năm của một số ngân hàng thì lãi suất hấp dẫn này chỉ có thời hạn trong thời gian rất ngắn, sau đó khách hàng sẽ phải chịu lãi suất theo giá thị trường và chịu thêm những ràng buộc bất lợi khác.

Theo đại diện Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) Chi nhánh Đắk Lắk, trên địa bàn tỉnh hiện đang có nhiều công ty tài chính hoạt động, dù được sự cho phép của NHNN nhưng việc quản lý, đặc biệt là quản lý lãi suất đang thực sự là bài toán nan giải. Đến nay NHNN vẫn chưa có văn bản nào điều chỉnh hoạt động, lãi suất của các công ty tài chính hoặc ngân hàng có sản phẩm cho vay tiêu dùng. Một phần nguyên nhân của sự mập mờ này còn đến từ sự nhẹ dạ và thiếu hiểu biết của người vay vốn. Do vậy, đại diện NHNN Chi nhánh Đắk Lắk đưa ra lời khuyên, khi vay tiền phải đọc thật kỹ từng điều khoản trong hợp đồng, nhất là phải tìm hiểu kỹ về lãi suất phạt khi thanh toán gốc và lãi chậm cũng như khi muốn tất toán hợp đồng sớm. Thời gian tới, để đưa hoạt động của các công ty tài chính vào quy củ, NHNN đang hướng đến khả năng sẽ có quy định riêng đối với cho vay tiêu dùng tách biệt với hình thức cho vay thông thường.

Giang Nam