Những ngày 19-5 của Bác Hồ

Ngày 19-5-1946 là sinh nhật đầu tiên của Chủ tịch Hồ Chí Minh được tổ chức tại thủ đô Hà Nội sau Cách mạng Tháng Tám thành công.

Tại Bắc Bộ Phủ, Bác Hồ đã tiếp đại biểu Thiếu nhi Thủ đô, tự vệ, hướng đạo sinh và các đại biểu Nam Bộ đến chúc thọ Người. Bác đã chụp ảnh chung với các cháu thiếu nhi và nói chuyện với các đại biểu Nam Bộ. Người nói “Thật ra các bác ở đây làm to sinh nhật tôi, chứ tuổi 56 chưa có gì đáng chúc thọ, cũng hãy còn như thanh niên cả, mà trước các anh, các chị, trước cảnh êm vui ở Bắc đây, tôi thật thấy làm xấu hổ rằng trong Nam chưa được thái bình”. Sau đó, Người tiếp và nói chuyện với các phóng viên hãng Thông tấn Pháp AFP tại Hà Nội về tình hình của Hội nghị trù bị Đà Lạt.
Ngày 19-5-1947 tại Việt Bắc, nhân ngày sinh nhật Bác, các đồng chí phục vụ chuẩn bị sẵn một bó hoa rừng mang đến chúc thọ Bác. Bác đã đề nghị dành những bông hoa đó để viếng mộ đồng chí Lộc (người được phân công lo việc ăn uống cho Bác) vừa mới mất vì bị bệnh sốt rét. Cùng ngày, Bác rời Sơn Dương, Tuyên Quang đến một địa điểm mới.
Ngày 19-5-1948, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết thư cảm ơn Quốc hội, Chính phủ, đoàn thể, bộ đội, đồng bào trong nước và kiều bào ở nước ngoài đã gửi thư chúc mừng nhân ngày sinh nhật của Người. Bức thư có đoạn viết “Đồng bào yêu mến tôi, chúc thọ tôi, tôi biết lấy gì, nói gì để báo đáp lại lòng thân ái ấy? Tôi chỉ có một cách báo đáp là kiên quyết cùng đồng bào chịu cực khổ, quyết cùng đồng bào kháng chiến cho đến thắng lợi hoàn toàn…”. Buổi tối ở An toàn khu, Văn phòng tổ chức một buổi tiệc trà và văn nghệ mừng sinh nhật Bác.

Bác Hồ thăm lớp học vỡ lòng phố Hàng Than, Hà Nội (1958). (Ảnh: T.L)

Ngày 19-5-1949, Chủ tịch Hồ Chí Minh không muốn tổ chức lễ mừng sinh nhật của mình, vả lại lúc này tình hình chiến sự đang ác liệt. Vì thế để trả lời một số cán bộ đề nghị tổ chức sinh nhật Bác, trước ngày 19 tháng 5, Người đã làm bài thơ “Không đề”:
“Vì nước nên chưa nghĩ đến nhà
Năm mươi chín tuổi vẫn chưa già
Chờ cho kháng chiến thành công đã
Bạn sẽ ăn mừng sinh nhật ta”
Trước ngày 19-5-1950, tại một cuộc họp cán bộ các cơ quan Trung ương ở Thác Dẫng (Tuyên Quang), để cảm ơn và đáp lại lời chúc thọ của mọi người, Bác đã làm bài thơ:
“Sáu mươi tuổi hãy còn xuân chán
So với ông Bành vẫn thiếu niên
Ăn khỏe, ngủ ngon, làm việc khỏe
Trần mà như thế kém gì tiên”
Ngày 19-5-1951, buổi tối Bác nói chuyện với đại biểu Quốc hội, Chính phủ, Mặt trận… đến chúc thọ. Người còn tiếp và trả lời các câu hỏi của các nhà báo về chính sách của Chính phủ, về quan hệ quốc tế và vấn đề hòa bình thế giới.
Ngày 19-5-1953, Bác thăm các cháu lớp mẫu giáo nhỏ tuổi con em của các đồng chí cán bộ các cơ quan Trung ương. Bác nhắc các cô giáo phải cố gắng nuôi dạy các cháu cho chu đáo. Bác còn chụp ảnh chung với cô giáo và các cháu. Cùng ngày, Bác ký sắc lệnh số 161/SL thưởng Huân chương Kháng chiến Hạng nhất cho bộ đội Kiến An, Hải Phòng.
Trước đó Bác làm bài thơ chữ Hán với nhan đề “Thất cửu” (“Sáu mươi ba tuổi”)
“Chưa năm mươi đã kêu già
Sáu ba mình vẫn nghĩ là đương trai
Sống quen thanh đạm nhẹ người
Việc làm tháng rộng ngày dài ung dung”
Ngày 19-5-1955, Bác đi thăm cán bộ và công nhân Nhà máy Xe lửa Gia Lâm (Hà Nội). Người ân cần thăm hỏi tình hình đời sống, công việc của anh chị em công nhân nhà máy và căn dặn cán bộ và công nhân phải đoàn kết chặt chẽ, thi đua lao động sản xuất.
Ngày 19-5-1957, Bác về thăm chùa Thầy ở Sài Sơn, Quốc Oai, Hà Tây.
Ngày 19-5-1958, Bác đi thăm chùa Hương. Người ghé thăm chùa Thiên Trù, lên Động Tiên Sơn, sau đó vào thăm chùa Chính. Trên đường về, Người căn dặn cán bộ, nhân dân địa phương phải trồng nhiều cây dọc hai bờ suối Yến, bảo vệ và xây dựng thắng cảnh đẹp hơn để đón nhiều khách du lịch trong và ngoài nước.
Ngày 19-5-1959, Bác đi thăm Nhà máy Rượu Hà Nội. Bác nói với cán bộ nhà máy: “Các chú phải cải tiến để tăng năng suất, giảm bớt sức lao động”. Cùng ngày, Bác đến thăm và vãn cảnh chùa Tây Phương ở xã Thạch Xá, Thạch Thất (Hà Tây).
Những năm 1960, 1961, 1962, 1965, 1966, vào những dịp sinh nhật, Bác thường đi công tác nước ngoài. Người nói: “Tôi sang đây vào dịp này là để tránh việc chúc thọ trong nước. Vì vậy tôi yêu cầu các đồng chí cũng không được tổ chức chúc thọ tôi”.
Ngày 19-5-1968, Bác sửa và bổ sung bản Di chúc mà Người đã bắt đầu dự thảo từ ngày 10-5-1965. Bác tiếp thân mật một số cán bộ đến chúc thọ Người, cùng Thủ tướng Phạm Văn Đồng, tiếp các chị Phan Thị Quyên (vợ liệt sĩ Nguyễn Văn Trỗi) và chị Nguyễn Thị Châu. Trong ngày này, Bác đã gửi một lẵng hoa tặng “Đại hội dũng sĩ giao thông vận tải thắng Mỹ”.
Ngày 20-5-1968, Bác dự lễ khai mạc Kỳ họp thứ 4 Quốc hội khóa III. Sau khi nghe Thủ tướng đọc báo cáo và lời chúc thọ, Bác nói: “Lần trước tôi có nói là những thắng lợi của chiến sĩ và đồng bào hai miền làm cho tôi thấy như mình trẻ lại 20 tuổi. Nhưng nay nghe nói 78 tuổi, thì tôi thấy già đi. Vì vậy tôi có bài thơ thế này:
“Bảy mươi tám tuổi chưa già lắm
Vẫn vững hai vai việc nước nhà
Kháng chiến dân ta đang thắng lớn
Tiến bước, ta cùng con em ta”
Ngày 19-5-1969, sau khi tiếp các cháu là con của các đồng chí phục vụ đến chúc thọ, Bác xem kỹ lại toàn bộ các bản Di chúc của Người. Bác tiếp chị Phan Thị Quyên và chị Nguyễn Thị Châu, Ủy viên Ban chấp hành Hội Liên hiệp Thanh niên và sinh viên giải phóng khu Sài Gòn – Chợ Lớn – Gia Định đến chúc thọ. Bác viết thư khen các cháu Thiếu niên Hợp tác xã Măng Non ở thôn Phú Mẫn, xã Hàm Sơn, huyện, Yên Phong, tỉnh Hà Bắc (nay là tỉnh Bắc Giang) đã có nhiều thành tích trong việc chăm sóc tốt trâu bò. Bác còn gửi tặng ảnh chân dung của mình cho cán bộ và nhân dân tỉnh Nghệ An, Đảng bộ tỉnh Nghệ An, cán bộ, công nhân Nhà máy Xi măng Hải Phòng.