Nét đẹp trong trang phục phụ nữ dân tộc thiểu số vùng Nam Bộ

Trang phục của người phụ nữ các dân tộc thiểu số vùng Nam Bộ có những nét riêng rất đặc sắc, đậm nét văn hóa truyền thống.

Người Khmer có kỹ thuật nhuộm truyền thống là“tkat” và “ba-tik” khiến vải vóc tơ, lụa bóng mà màu sắc không phai. Phụ nữ thường mặc váy, áo (tầm vông chor-phum) dệt bằng tơ tằm sợi bông, hay chỉ kim tuyến với các loại hoa văn khác nhau, Điểm nổi bật trên trang phục truyền thống của phụ nữ Khmer là bao giờ cũng được đính hạt cườm hay kim sa sáng lấp lánh kết hợp với hoa văn tinh xảo, thêm vào đó là gam màu khá sặc sỡ… càng làm tăng thêm vẻ đẹp của trang phục... Nhưng tuỳ vào khung cảnh: ở nhà, lên chùa lễ Phật hay về nhà chồng trang phục của họ cũng khác nhau.

Trang phục lao động của phụ nữ Khmer.     Ảnh: website ĐCSVN

Trang phục truyền thống ngày thường của phụ nữ Khmer là áo dài (tầm-vông, cũng có người gọi là áo cổ bồng) và vận xà-rông. Xà-rông là một mảnh thổ cẩm rực rỡ trang trí nhiều họa tiết hoa văn, nhưng hình quả trám là hoa văn chủ đạo, kích thước rộng khoảng 1m dài 3,5 m khi mặc thì cuốn lại che nửa  người phía dưới. Phụ nữ Khmer ở giáp vùng biên giới Việt Nam - Camphuchia thường mua các loại váy áo tầm-vông vấn khăn (Krama) in hoa lá sặc sỡ từ Camphuchia để tiện mua bán, qua lại biên giới. Ngày nay, để giản tiện trong sinh hoạt nhiều phụ nữ Khmer ăn mặc giống như người Kinh trong ngày thường. Song, tất cả những điều này không có nghĩa là ý thức về bản sắc trang phục đã phai nhạt trong suy nghĩ của họ. Vào mỗi dịp lễ tết, lên chùa lễ Phật, họ mặc xà-rông có đính chuỗi hạt cườm ở cạp. Áo  tầm-vông dệt bằng tơ tằm, sợi bông, hay chỉ kim tuyến với các loại hoa văn khác nhau màu trắng họăc vàng chủ đạo. Để tôn thêm nét dịu dàng uyển chuyển đầy nữ tính trong bộ lễ phục này không thể thiếu “Sbay” - một loại khăn lụa xanh mềm mại, cuốn chéo từ vai trái xuống bên sườn phải.

Trang phục cưới của người Khmer.             Ảnh: website ĐCSVN

Trong đám cưới của người Khmer, cô dâu mặc áo dài màu vàng thêu kim tuyến và đính hạt cườm, hạt kim sa rực rỡ ở phía trước. Độc đáo hơn, trên đầu cô dâu còn đội chiếc mão “kha-ba-lòn-cốt” như một vương miện nhỏ xinh xắn được làm từ hạt cườm và hàng trăm chiếc cánh cứng màu xanh biếc của loài bọ cánh cam (người Khmer gọi là con Chil-vít). Nếu khăn “Sbay” trong bộ lễ phục màu xanh thì “Sbay” của cô dâu bằng vải dệt kim màu vàng và được đính hàng ngàn hạt kim sa nhỏ xíu sáng lấp lánh tạo nên nhiều mô-típ hoa văn vui mắt hình cánh. Trang sức của người Khmer chủ yếu thể hiện vẻ đẹp thẩm mỹ và sự hài hoà với váy, áo đồng thời cũng mang ý nghĩa của tín ngưỡng truyền thống. Đồ trang sức cổ truyền của phụ nữ Khmer chủ yếu làm bằng hạt cườm, đồng,… Đặc biệt là hoa tai truyền thống của phụ nữ Khmer. Nó có hình cầu tròn, chế tác bằng đồng thau giống hình dáng của các loại trái cây. Những đồ trang sức này không thể tách rời khỏi trang phục mà luôn hài hoà với trang phục.

Trang phục phụ nữ Chăm. Ảnh:vanhoahoc.edu.vn

Trước đây, y phục phổ biến của phụ nữ Chăm là váy và áo dài. Riêng váy được chia thành hai loại: loại váy quấn bằng một tấm vải với hai mép vải không khâu dính lại, khi mặc cạp váy được xếp nếp và lận vào bên trong có tác dụng giữ eo hông. Loại thứ hai được khâu thành hình ống tròn. Vải thì họ tự dệt lấy hoặc mua ở các cơ sở dệt của người Chăm và tự thiết kế rồi may thành áo hay váy. Váy một màu gọi là Băn, nếu có hoa văn thì gọi là Băn Koh hoặc pha thêm một sợi kim tuyến khi dệt gọi là Băn Talay Mưh.

Cũng thuộc loại áo dài, nhưng nét khác biệt của áo dài người Chăm so với người Kinh là không xẻ vạt, mặc chui qua đầu gọi là Ao LoaK. Loại màu áo người Chăm ưa thích nhất thường tươi và sáng như màu chàm, xanh lục, hồng. Nhưng điều biểu hiện rõ nhất ở y phục phụ nữ Chăm xưa cũng như nay là hai loại áo dài truyền thống là Ao Tăh và Ao Doa Bong. Loại thứ nhất dành cho giới trẻ, chiều dài chiếc áo đến đầu gối hoặc quá một chút, cánh tay dài đến khủyu tay, nhưng không bó sát. Cổ áo loại này thường hình tròn, khoét rộng để lộ các vòng dây trang sức bằng vàng hay bạc. Ngày nay có nhiều phụ nữ bắt chước theo kiểu cổ áo Trung Hoa. Loại thứ hai được dùng cho phụ nữ đã có chồng và lớn tuổi. Chiều dài phủ chùng gót chân, ôm sát thân người, khi mặc phủ trùm lên váy tạo cho dáng đi uyển chuyển và làm nổi bật nét đẹp thân hình. Ở hai bên hông có các đường mở ngay eo và có hàng khuy bấm hoặc nút dính để bó sát eo. Điểm đặc biệt ở loại váy này là cổ áo luôn thiết kế theo hình trái tim vì theo quan điểm của người Chăm, đó là tượng trưng cho lòng chung thủy. Có điều lý thú, để phân biệt phụ nữ Chăm Ninh Thuận và Bình Thuận, nếu tinh ý người ta chỉ nhìn vào cổ áo Doa Bong sẽ biết ngay vì cổ áo hình trái tim ở phụ nữ Chăm Bình Thuận hơi kéo dài hơn, còn ở phụ nữ Chăm Ninh Thuận thì ngắn và tròn trịa hơn. Ngay trong lễ cưới, cô dâu Chăm ra chào hai họ cũng trong trang phục áo Doa Bong và là lần đầu tiên được mặc loại áo này. Từ đây, cô bước vào cuộc sống của một gia đình với thiên chức là người vợ vừa là người mẹ và có trách nhiệm nặng hơn trong xã hội Chăm, mà yếu tố mẫu hệ vẫn tồn tại cho đến ngày nay.

Nhìn chung, tùy theo hoạt động của xã hội, mà phụ nữ Chăm có những loại y phục khác nhau. Trong sinh hoạt thường ngày, họ thường mặc áo Koh, trong các ngày lễ hội thì mặc áo Săh, còn áo dài dành riêng cho bà bóng khi hành lễ thì gọi là áo Chăm. Trong bối cảnh cuộc sống hiện nay, ngoài việc ăn mặc theo truyền thống ở phụ nữ Chăm - các loại áo dài và váy được cách điệu khá nhiều. Đặc biệt, trong sinh hoạt giao tiếp hằng ngày, phần lớn thường mặc áo sơ mi, áo thun theo kiểu âu phục với chiếc váy dài truyền thống có cách điệu cũng rất duyên dáng.

Thiếu nữ dân tộc Hoa. Ảnh: Báo Ảnh Việt Nam

Thường ngày, phụ nữ dân tộc Hoa mặc áo ngắn, nút áo bên sườn phải kéo từ cổ xuống, cổ áo hơi cao, tay áo quá khủyu tay. Quần của phụ nữ người Hoa ống hẹp, cao trên mắt cá chân. Trong ngày lễ Tết, phụ nữ người Hoa thường mặc một loại áo váy may dài, ôm ngang hông, xẻ tà dưới phần đùi mà người Việt quen gọi là “Xườn xám”, còn người Hoa gọi là “Chuyền chỉ”. Màu sắc trang phục của họ, nhất là các thiếu nữ thích hồng hoặc đỏ, cùng với các sắc màu đậm. Loại áo váy này thường đi với các loại trang sức như vòng cổ, vòng tay, bông tai tạo nên một vẻ duyên dáng, trẻ trung. Phụ nữ lao động người Hoa thường đeo một chiếc địu bằng vải để địu con, chiếc địu vải có tua quàng về phía trước. Đứa bé nằm trên lưng mẹ, còn người mẹ làm việc và đi lại rất dễ dàng và thuận tiện.