Lễ cầu mưa của người Cor

Theo già làng Hồ Văn Nghĩa (76 tuổi), thôn 3, xã Trà Kót, huyện Bắc Trà My (tỉnh Quảng Nam) cho biết: Hằng năm, vào khoảng tháng 6 (âm lịch), sau khi dọn sạch rẫy cũ hoặc khai hoang rẫy mới và việc gieo trồng lúa rẫy, trồng sắn, ngô, đậu của mùa vụ đã xong, người Cor thường tổ chức lễ cầu mưa, mong cho có mưa để hạt giống nảy mầm và phát triển tốt.

 Để lễ cầu mưa diễn ra theo đúng nghi thức truyền thống, già làng và thầy cúng họp bàn với bà con trong làng thống nhất việc chọn ngày lành tháng tốt và các khoản đóng góp lễ vật, cách thức tổ chức lễ hội. Tùy vào mức độ hạn hán của năm đó và điều kiện của từng nhà, từng làng, lễ vật có thể nhiều hay ít mà tổ chức lễ cầu mưa lớn hay nhỏ. Nhưng nhất thiết phải có một con gà trống, một chén gạo, xôi, thịt lợn, trầu, cau, chai rượu, bánh lá đót, cơm lam. Sắn luộc là thứ không thể thiếu của người Cor trong buổi lễ bởi đây là nông sản chính của đồng bào, tượng trưng cho mùa màng bội thu, cái ăn của người Cor. Ngoài ra, lễ vật cúng không thể thiếu sản vật khô là một con nhím hoặc sóc. Việc tiến hành nghi lễ cầu mưa được tổ chức tại nơi dựng cây nêu ngay sân trung tâm của làng.

Những người già của đồng bào Cor am hiểu phong tục tập quán thực hiện trang trí chuẩn bị lễ cầu mưa của làng.

Theo quan niệm của người Cor, trước khi làm lễ cầu mưa, mọi người dân trong làng phải có mặt đầy đủ. Thầy cúng dẫn đoàn người trong làng ra làm lễ cúng thổ địa và thần nước tại bến nước của làng. Lễ cúng được tổ chức vào giữa trưa với lễ vật cúng gồm trầu cau, rượu, gạo và một con gà luộc. Bốn vị già làng uy tín nhất mặc trang phục truyền thống sẽ đại diện cho cả làng đứng ra làm lễ, trong đó một già làng (thầy cúng) khấn chính. Khi âm thanh của trống và chiêng nổi lên, thầy cúng cầm con gà trống đã luộc chín rồi cùng các già làng ngồi khấn trong buổi lễ. Lời khấn bằng tiếng Cor, có đoạn: “Hôm nay là ngày lành tháng tốt, người Cor có mâm lễ xin dâng lên thần núi, thần sông, thần thổ địa, ông bà tổ tiên về ăn uống, hưởng đồ lễ của bà con trong làng. Khi ăn no, uống đủ hãy phù hộ cho dân làng năm này mưa thuận gió hòa, cho cây rừng xanh tươi để nguồn nước các khe, các suối chảy về phục vụ tưới tiêu ruộng đồng, hãy phù hộ không cho xảy ra lũ lụt, xói mòn, thiên tai ảnh hưởng đến sản xuất và cuộc sống của bà con trong làng, để bà con tỉa lúa rẫy cho nhiều hạt, trồng cây sắn lên xanh tốt, nhiều củ, sản xuất gặp nhiều thuận lợi, mùa màng được bội thu”. Sau khi thực hiện nghi lễ cúng thổ địa và thần nước xong, lễ cầu mưa của dân tộc Cor được tiến hành bằng nghi lễ cúng trong nhà trước, sau đó mới tiến hành cúng ngoài sân tại cột cây nêu. Khi cúng ngoài sân, cả làng cùng tham gia và già làng đóng vai trò làm chủ lễ (thầy cúng), dẫn đầu đoàn đi vòng quanh cây nêu trên tay bưng lễ vật thực hiện nghi thức dâng lễ cầu mưa với ước muốn cầu các thần linh cho mưa thuận gió hòa, để mùa màng tươi tốt, bản làng no ấm, các con vật nuôi như heo, gà, trâu, bò đầy đàn...

Các già làng người Cor đang thực hiện bài cúng mời thần linh trong lễ cầu mưa.

Nếu phần lễ được thực hiện trang nghiêm theo nghi thức cúng tế truyền thống, thì phần hội được diễn ra tưng bừng, náo nhiệt. Những thiếu nữ Cor trong sắc màu rực rỡ của những bộ trang phục truyền thống và những chuỗi cườm nhiều màu sắc quấn trên đầu, đeo ở cổ và trang trí ở thắt lưng nhịp nhàng nhảy múa ka đấu; thanh niên thì đánh chiêng, trống hú vang làm rung động cả một không gian rộng lớn của núi rừng. Trong ngày này, những người già gặp nhau nói chuyện gia đình, con cái, chuyện phát triển sản xuất, chăn nuôi, trồng cấy. Đây cũng là ngày hội đoàn kết của cộng đồng, đưa mọi người đến gần nhau hơn, hiểu nhau hơn, để cùng chung sức xây dựng và phát triển bản làng.

Lễ cầu mưa còn là dịp để các cô gái Cor tìm người yêu qua những câu hát của làn điệu dân ca truyền thống agiới, xa đru, hát aly hay giãi bày tình cảm của mình với người yêu bằng tiếng sáo ta lía hay kèn a máp, để rồi nhiều mối tình nẩy nở nên duyên vợ chồng. Thông qua lễ cầu mưa, nhiều giá trị văn hoá khác của người Cor cũng được bảo tồn, phát huy như: nghệ thuật đánh cồng chiêng, trống, sáo, và các làn điệu dân ca, nghệ thuật điêu khắc dân gian, trang trí cây nêu, nghệ thuật ẩm thực…

Nguyễn Văn Sơn