Nhớ về người chiến sĩ kéo pháo ở trận địa Điện Biên Phủ

Đầu tháng 3/2024, Đại tá Đỗ Thanh Hùng, nguyên chiến sĩ Trung đoàn 57 (Đại đoàn 304) trong Chiến dịch Điện Biên Phủ đã đi vào cõi vĩnh hằng. Nhắc đến ông, chúng tôi cứ nhớ đến hình ảnh một cựu chiến binh luôn sáng mãi những ký ức hào hùng về thời hoa lửa Điện Biên.

Chúng tôi còn nhớ, mỗi lần họp mặt cựu chiến binh Điện Biên Phủ tại TP. Đà Nẵng, ông Hùng đảm đương vai trò Trưởng ban liên lạc, say sưa kể chuyện truyền thống cho thế hệ trẻ và thường hát tặng đồng đội bài hát “Hò kéo pháo” của nhạc sĩ Hoàng Vân bằng chất giọng hừng hực “lửa” chiến đấu: “Sắp tới nơi, còn một đợt nữa thôi/ Vai ướt đẫm sương đêm cùng mồ hôi/ Tới đích rồi, đồng chí pháo binh ơi/ Vinh quang thay sức người lao động/ Hò dô ta pháo ta vượt đèo/ Lòng quyết tâm sắt gang nào bằng”.

Câu chuyện về những ngày kéo pháo trong Chiến dịch Điện Biên Phủ thường được Đại tá Đỗ Thanh Hùng kể lại một cách đầy tự hào…

Sinh năm 1933, Đỗ Ngọc Hùng - chàng trai quê Thanh Hóa nhập ngũ năm 17 tuổi, tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ khi mới bước sang tuổi 23 trong vai trò Tiểu đội trưởng.

Đầu tháng 1/1954, từ Phú Thọ, Trung đoàn 57 của ông Hùng được lệnh cấp tốc hành quân tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ. Không thể tả xiết tinh thần của cán bộ, chiến sĩ phấn chấn đến thế nào.

Dọc đường hành quân, ông và đồng đội gặp hàng ngàn, hàng vạn dân công, người gánh, người gồng hoặc đẩy xe đạp thồ chở nặng hàng ra mặt trận.

Đến nơi, Trung đoàn được giao nhiệm vụ kéo pháo vào trận địa. Đại đội của ông được giao kéo một khẩu 105 mm vượt qua quãng đường dài hơn 10 km. Sử dụng những sợi dây tời to bằng cổ tay, buộc vào càng pháo, khi kéo các chiến sĩ nắm chặt dây, xoạc chân chèo, nghe khẩu lệnh của người chỉ huy “Hai, ba nào!” thì tất cả gồng sức kéo, bánh pháo nhích đến đâu chèn ngay thanh gỗ to vào đến đó.

Gặp đoạn đường tương đối bằng phẳng, việc kéo pháo khá nhẹ nhàng nhưng ở những đoạn dốc đứng, phải buộc tời từ trên đỉnh dốc, trong khi người ở bên trên ra sức quay tời quấn vào những gốc cây to thì những người bên dưới cố hết sức đẩy lên từng tí một. Có chỗ dốc đến 70 độ, kéo pháo qua được nơi này phải đứt đến 7 sợi dây tời, nên anh em thường gọi vui là “Dốc 7 tời”.

Đại tá Đỗ Thanh Hùng kể chuyện kéo pháo phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ (ảnh chụp năm 2020).

Trải qua rất nhiều gian nan, đơn vị của ông Hùng đã đưa được 4 khẩu pháo lớn vào trận địa. Đang háo hức chờ giờ nổ súng thì bất ngờ đơn vị nhận được lệnh: “Kéo pháo ra, phải thật khẩn trương, bảo đảm an toàn tuyệt đối như lúc kéo pháo vào”. Chính trị viên tiểu đoàn đến từng đại đội phổ biến mệnh lệnh và động viên bộ đội chấp hành nghiêm để bảo đảm đánh chắc, thắng chắc.

Kéo pháo vào đã vất vả, kéo pháo ra còn gian khổ, hiểm nguy gấp bội, bởi lúc này địch đã phát hiện ra đường hành quân của ta. Máy bay trinh sát của chúng thay nhau quần thảo, ném bom, bắn phá. Đêm đến, đại bác từ Mường Thanh bắn ra, khi cầm canh, lúc dồn dập vào những nơi chúng nghi ngờ. Khi kéo pháo xuống dốc luôn phải ghìm chặt đầu pháo và cho pháo lăn xuống từ từ, bởi một bên là núi cao, một bên là vực sâu, chỉ một phút lơi tay ghìm hoặc chèn không cân là có thể cả khối thép đồ sộ sẽ lôi theo hàng chục người xuống vực sâu. Những khẩu hiệu “Còn người, còn pháo”, “Thà chết cũng không rời pháo”, “Dù bom rơi đạn nổ vẫn bảo vệ pháo đến cùng” đã trở thành quyết tâm sắt đá của bộ đội. Những chiến sĩ trung kiên nhất đã được kết nạp Đảng ngay trên đường kéo pháo.

Còn nhớ ông Hùng đã bồi hồi kể: “Đang kéo pháo ra thì chúng tôi được nghe thông báo về tấm gương khẩu đội trưởng Tô Vĩnh Diện lấy thân mình chèn bánh pháo. Gương quả cảm ấy nhanh chóng được phổ biến cho toàn mặt trận học tập và có sức động viên rất to lớn đối với các đơn vị và từng chiến sĩ. Ở đại đội tôi, có đồng chí Giá lúc đang cố ghìm khẩu pháo xuống dốc đã bị càng pháo văng mạnh vào người, dù bị thương nặng song anh không buông tay, cố chịu đựng đau đớn, động viên đồng đội: “Cố ghìm, đừng để pháo lăn xuống vực!”. Trải qua hơn 10 ngày đêm ròng rã, bằng ý chí và quyết tâm thép, Trung đoàn 57 đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ kéo 4 khẩu pháo 105 mm vào trận địa rồi lại kéo ra bảo đảm an toàn, đúng thời gian quy định”.

Với ông Hùng, kỷ niệm Điện Biên còn gắn liền với Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Biết được lính ta thèm thuốc lào, Đại tướng chỉ đạo Cục Quân nhu chuyển lên Tây Bắc 5 xe tải thuốc lào. Thuốc mua dưới xuôi đóng thành từng bánh được xé tơi ra chia thành từng phần nhỏ phát đến từng tiểu đội. Được hút thuốc lào, cán bộ, chiến sĩ rất phấn khởi, gọi là “Thuốc lào Đại tướng”.

Cựu chiến binh Đỗ Thanh Hùng còn tiết lộ vì sao ông đổi tên đệm từ Ngọc chuyển thành Thanh. Đó là ngày ở Điện Biên, ông có người bạn rất thân tên là Nguyễn Việt Thanh. Trận đánh ở cứ điểm Hồng Cúm, Nguyễn Việt Thanh hy sinh trên tay ông. Trước khi nhắm mắt, người bạn rút chiếc khăn mùi soa của người yêu tặng, trao lại và nhờ ông chuyển đến người con gái tên Thơm ở Thanh Hóa. Sau chiến thắng, ông Hùng đến gặp cô Thơm, cô gái đã khóc như mưa khi nghe tin người yêu hy sinh....

Ngọc Diệp