Đắk Nông còn nhớ…

Quốc lộ 14 từ TP. Buôn Ma Thuột về TP. Gia Nghĩa uốn lượn, thi thoảng băng qua một đoạn đèo dốc ngắn.

Càng về phía tỉnh Đắk Nông càng xuất hiện nhiều những đồi thông xanh như ở Lâm Đồng. Cao nguyên M’nông, miền đất phía nam Tây Nguyên vẫn thấm đẫm một không gian thơ mộng và huyền hoặc của núi đồi Tây Nguyên.

Cách đây chừng hai thập niên, khi Gia Nghĩa còn là thị xã tỉnh lỵ, chỉ có vài con đường nhựa ở nội thị, tỏa ra xung quanh là những con đường cấp phối, đường đất. Rời Gia Nghĩa về các huyện Đắk Rlấp, Tuy Đức… còn hoang vắng hơn.

Thế nhưng giờ đây, một khung cảnh mới mẻ hiện ra. Gia Nghĩa đã mang một dáng vóc đô thị vạm vỡ, những đường phố rộng rãi có dải phân cách trồng nhiều loại hoa rực rỡ. Phố vẫn còn thưa dân nhưng bù lại có rất nhiều công viên, hồ nước, cây xanh. Tiến về các huyện thị vùng ven, lại ngạc nhiên, như thị trấn Kiến Đức được quy hoạch bài bản, đường nhựa dọc ngang bàn cờ, phố xá hiện hình tấp nập.

Những đồi cỏ tự nhiên đẹp như sân gôn.

Bạn tôi là Nguyễn Tuân, nhà ở ngay thị trấn Kiến Đức. Tuân là chủ một trang trại cách nhà tầm hơn 10 km, trang trại rộng hơn 30 ha, một phần trồng cây cao su, một phần trồng cây mắc ca, còn lại chia ra nhiều diện tích trồng sầu riêng và các loại cây ăn quả khác, trồng tre lấy măng, đào ao thả cá… Tôi hỏi Tuân thu nhập bao nhiêu từ trang trại, Tuân cười: “Em chưa tính được vì có bao nhiêu em lại dùng tiền lãi đó tiếp tục đầu tư, mở rộng và nâng cấp trang trại. Hiện tại, chỉ cao su là khai thác nhiều, cây con khác mới bắt đầu thu hoạch nên mỗi tháng chỉ tầm hơn trăm triệu”…

Qua Tuân, tôi gặp khá nhiều anh em là cán bộ huyện, xã ở Đắk Rlấp, Tuy Đức. Chúng tôi cùng nhau lái ô tô chạy một vòng dọc đường biên giới. Tỉnh Đắk Nông có chung đường biên giới với nước bạn Campuchia dài hơn 140 km. Ô tô chạy dọc đường biên giới từ Đắk Buk So ngược lên phía Vườn Quốc gia Bù Gia Mập, đến tận cửa khẩu Bu P’răng. Đường nhựa phẳng lì, hai bên rừng còn xanh màu nguyên sinh, vài lúc hiện ra những đồi cỏ tự nhiên nhưng xanh mướt như những đồi cỏ ở các sân gôn.

Đất đai ở hai xã biên giới của huyện Tuy Đức là Đắk Buk So và Quảng Trực rất màu mỡ. Một thời khoai lang Nhật Bản thương hiệu Đắk Buk So nổi tiếng không chỉ ở miền Trung – Tây Nguyên mà còn cả nước. Tuân cũng là một trong những người đầu tiên đưa giống khoai này từ Lâm Đồng về trồng thử nghiệm ở đây. Tuân kể, ngay trong lần xuống giống đầu tiên, sau khi thu hoạch, các chuyên gia Nhật Bản đã về khảo nghiệm và đánh giá chất lượng khoai lang giống Nhật Bản ở Tuy Đức vượt hẳn những nơi khác. Từ đó, diện tích khoai lang ở Đắk Buk So ngày càng mở rộng với nhiều giống khoai, nhưng riêng khoai lang Nhật Bản đã nâng diện tích lên xấp xỉ 2.000 ha, chiếm hơn 80% diện tích khoai lang toàn huyện, mỗi năm xuất khẩu và tiêu thụ nội địa chừng hơn 2 vạn tấn!

Một vòng quanh các xã ở hai huyện Đăk Rlấp, Tuy Đức cho chúng tôi cái nhìn mới về Đắk Nông. Đành là nông thôn đang khởi sắc, kinh tế nông nghiệp đang khẳng định ưu thế nhưng quan trọng là các giống cây trồng mới có giá trị đã định hình. Lãnh đạo các xã Quảng Trực và Đắk Buk So hồ hởi kể, năm nay giá cả nhiều mặt hàng nông sản lên cao như hồ tiêu, mắc ca, sầu riêng…; nhiều hộ nông dân trúng lớn, tính ra tiền tỷ. Vẫn chưa hết, tiềm năng xem ra còn nhiều. Tình cờ tôi gặp chị Thái Thị Mỹ Kiều, tiến sĩ nông học chuyên ngành công nghệ sinh học và dược liệu cùng đoàn công tác ở TP. Hồ Chí Minh lên đây. Chị cho hay đang đi thực địa để đánh giá và xác định những khu vực có thể trồng và phát triển các loài cây dược liệu dưới tán rừng. Vậy là sẽ còn những cánh cửa nữa mở ra.

Tôi nói còn nhiều những cánh cửa mở ra là vì tiềm năng còn chưa khai thác hết. Nói về du lịch sinh thái – nghỉ dưỡng, dọc theo vùng biên này không chỉ có rừng mà còn có nhiều thác, hồ nước đẹp như thác Đắk Glun, về du lịch văn hóa, lịch sử có các di tích như đường Hồ Chí Minh nhánh Đông Trường Sơn từ Tuy Đức đi Lộc Ninh – Chơn Thành (Bình Phước), các điểm di tích lịch sử gắn với thủ lĩnh Nơ Trang Lơng như đồn Bu-mê-ra, di tích Henry Maitre. Gắn liền với các tour, tuyến du lịch sẽ là những trải nghiệm văn hóa, ẩm thực với đồng bào các dân tộc tại chỗ...

Đêm cuối chia tay Đắk Nông, chúng tôi nghỉ lại ở Đắk Buk So. Chếnh choáng trong hơi men rượu cần tôi bỗng nhớ lại một thời chúng tôi say mê bài hát “Hoàng hôn màu lá” của cố nhạc sĩ Thanh Tùng. Ca khúc được nhạc sĩ viết trong giai đoạn phong trào thanh niên xung phong tình nguyện lên khai hoang vỡ đất ở Tây Nguyên, trên cao nguyên M’nông. Ca từ trong bài hát có những nỗi nhớ thương khắc khoải: Đắk Nông còn nhớ không, những tháng năm dài/ Suối sâu và núi đồi, vội vã bước chân ai/ Đắk Nông còn nhớ không, bát ngát lâm trường/ Áo xanh màu lá rừng, nhuộm hoàng hôn…

Phạm Xuân Hùng