Nan giải tình trạng sinh con tại nhà ở Cư Pui

Con đường chính từ Trạm Y tế xã Cư Pui đến 6 thôn người Mông dài khoảng 10 km, trong đó có gần 7 km là đường đất “nắng bụi, mưa lầy”. Đường sá đi lại khó khăn nên người dân ngại đến Trạm Y tế khám chữa bệnh. Cán bộ Trạm vì vậy cũng vất vả hơn khi xuống cơ sở để tiêm chủng và vận động bà con đến cơ sở y tế chăm sóc sức khỏe. Đường sá cách trở, cuộc sống khó khăn và nhận thức lạc hậu khiến tình trạng sản phụ sinh con tại nhà khá phổ biến ở nơi đây.

Gia đình chị Dương Thị Su (38 tuổi, thôn Cư Rang) vừa chào đón đứa con  thứ bảy cách đây gần một tháng. Cũng như nhiều gia đình người Mông khác, gia đình chị Su muốn sinh đông con để có người lao động. Cả 7 bảy lần sinh, chị Su đều được chính chồng mình là anh Dương Văn Chúng đỡ đẻ.

Chỉ nói được dăm ba câu tiếng phổ thông, người đàn ông 37 tuổi này chưa từng được tập huấn hay có ai chỉ dạy cho cách đỡ đẻ, mỗi lần vợ sinh anh chỉ làm theo phong tục mà trước đây ông bà, cha mẹ mình từng làm. Anh bảo, lần đầu thì hơi sợ nhưng những lần sau thì quen. Cách nhà anh Chúng và chị Su không xa là nhà em Vương Thị Má (19 tuổi) vừa sinh đứa con thứ hai. Chỉ học hết lớp 4, Má lấy chồng khi mới 16 tuổi, không hề có kiến thức về chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ sơ sinh. Cả hai lần sinh nở, Má đều được mẹ chồng đỡ đẻ tại nhà. Má cho biết: “Nhà nghèo, sợ sinh con tại bệnh viện tốn tiền nên em không đi”.

Anh Thào Văn Đại, cộng tác viên y tế thôn Cư Rang tuyên truyền về mối nguy hại của việc sinh con tại nhà.

Thôn Cư Rang hiện có 157 hộ, gần 1.200 nhân khẩu, hơn 80% là hộ nghèo, 100% là người dân tộc thiểu số di cư từ miền núi phía Bắc vào, trong đó chủ yếu là người Mông. Anh Thào Văn Đại, cộng tác viên y tế thôn Cư Rang cho biết, trong thôn trung bình cứ 3 phụ nữ sinh con thì có một trường hợp sinh tại nhà mà hầu hết là do những người thân trong gia đình đỡ đẻ như mẹ ruột, mẹ chồng, chồng. Đây là phong tục tập quán của đồng bào nơi đây với quan niệm việc sinh nở không nên có sự tham gia của người ngoài, kể cả cán bộ y tế. Bên cạnh đó, kinh tế khó khăn nên người dân không có điều kiện đến cơ sở y tế sinh con. Do trong thôn chưa xảy ra trường hợp tai biến hay uốn ván ở trẻ sơ sinh nên người dân càng chủ quan, không lường trước những nguy hiểm có thể xảy ra đối với cả mẹ và con khi tiến hành sinh nở tại nhà.

Chị Châu Thị Kim Hòa, cán bộ chuyên trách Chăm sóc sức khỏe sinh sản - dinh dưỡng (Trạm Y tế xã Cư Pui) cho hay, nhiều năm nay, trung bình mỗi tháng cán bộ Trạm phải xuống cơ sở từ 15 - 20 ngày để tuyên truyền người dân cách chăm sóc, bảo vệ sức khỏe, những mối nguy hiểm khi sinh con tại nhà và vận động các gia đình đưa phụ nữ ra trạm y tế khám thai, sinh con. Tuy nhiên, tình trạng này vẫn chậm được cải thiện. Chị Hòa nói: “Mặc dù 100% người dân ở đây được Nhà nước hỗ trợ thẻ Bảo hiểm y tế nhưng phần vì thiếu kiến thức, phần vì họ quen làm theo phong tục, tập quán và quan trọng hơn là do kinh tế gia đình khó khăn, đường sá xa xôi, có thôn cách Trạm Y tế tới 35 km nên họ ngại ra trạm mà toàn tự sinh con tại nhà”.

Cũng theo chị Châu Thị Kim Hòa, sở dĩ tại địa phương chưa xảy ra tình trạng uốn ván sơ sinh vì tỷ lệ phụ nữ mang thai được tiêm vắc xin uốn ván được bảo đảm. Tuy nhiên, quá trình sinh con tại nhà, người mẹ có thể gặp phải nhiều tai biến nguy hiểm, trong đó phổ biến nhất là băng huyết sau sinh. Nếu gặp phải tai biến này, người mẹ sẽ có nguy cơ tử vong cao nếu không được cấp cứu, cầm máu kịp thời. Vì vậy, trong thời gian tới, cán bộ của Trạm Y tế xã sẽ tăng cường đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi của người dân nơi đây về công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản; thường xuyên đến thăm hộ gia đình, nhắc nhở người phụ nữ nhận biết sớm các dấu hiệu chuyển dạ để đến Trạm Y tế kịp thời. Đồng thời, Trạm Y tế cũng sẽ tận dụng nguồn kinh phí từ một số dự án liên quan đến công tác chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em nhằm hỗ trợ kinh phí đi lại, ăn uống cho những trường hợp sinh con tại trạm để giảm bớt gánh nặng kinh tế cho người dân, khuyến khích họ lựa chọn cơ sở y tế để sinh con, hạn chế tình trạng sinh tại nhà.

Thu Huế