Sửa đổi Hiến pháp và pháp luật:

Khoa học, dân chủ, tập trung lắng nghe ý kiến của nhân dân

Tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII mới đây, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã báo cáo chuyên đề về sửa đổi Hiến pháp và pháp luật; phương hướng bầu cử đại biểu Quốc hội (ĐBQH) khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031.

Nội dung chuyên đề đã nêu rõ các công việc, nhiệm vụ trọng tâm, lộ trình, cách triển khai thực hiện và mốc thời gian hoàn thành.

Sửa đổi Hiến pháp hoàn thành trước ngày 30/6

Để đáp ứng yêu cầu theo Nghị quyết số 60-NQ/TW, ngày 12/4/2025 của Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, phạm vi sửa đổi, bổ sung Hiến pháp lần này tập trung vào hai nhóm nội dung: các quy định của Hiến pháp năm 2013 liên quan đến MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội (tập trung ở Điều 9, 10) và các quy định tại Chương 9 của Hiến pháp năm 2013 để thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp.

Do định hướng phạm vi sửa đổi, bổ sung Hiến pháp lần này mang tính giới hạn, dự kiến chỉ liên quan đến khoảng 8/120 điều của Hiến pháp năm 2013 nên Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) sẽ trình Quốc hội hình thức văn bản là Nghị quyết của Quốc hội (tương tự như đã thực hiện tại các lần sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 1988, 1989 và 2001).

Cử tri huyện Krông Pắc nêu ý kiến tại buổi tiếp xúc cử tri với Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh trước Kỳ họp thứ Chín, Quốc hội khóa XV. Ảnh: Lan Anh

Theo báo cáo của Chính phủ, có khoảng 19.220 văn bản ở Trung ương và địa phương ban hành có nội dung chịu tác động, ảnh hưởng trực tiếp của việc thực hiện chủ trương tiếp tục sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Vì vậy, sẽ sửa những nội dung liên quan trong các luật liên quan trực tiếp đến tổ chức bộ máy, quyền, lợi ích cơ bản của người dân, tổ chức, doanh nghiệp, thẩm quyền của địa phương và tác động trực tiếp đến phát triển kinh tế - xã hội thuộc các lĩnh vực về ngân sách, đầu tư, quy hoạch.

Khi tiến hành sửa đổi, bổ sung, đặc biệt lưu ý đến việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phân định rành mạch thẩm quyền giữa Trung ương với địa phương, giữa cấp tỉnh với cấp xã, xác định rõ việc nào của chính quyền cấp huyện cần điều chuyển cho chính quyền cấp xã hoặc giao chính quyền cấp tỉnh để tạo thuận lợi cho địa phương trong quá trình thực hiện.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh: Đặc biệt coi trọng việc lấy ý kiến nhân dân đối với việc sửa đổi Hiến pháp (tiến hành từ ngày 6/5 đến ngày 5/6/2025).

Do đó, đề nghị Chính phủ cùng với MTTQ Việt Nam tiến hành khoa học, dân chủ, thực chất, công khai, minh bạch. Việc sửa đổi Hiến pháp và các luật, nghị quyết có liên quan phải được hoàn thành trước ngày 30/6 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7.

Trong đó, quy định điều khoản chuyển tiếp để hoàn thành việc kiện toàn, sắp xếp tổ chức bộ máy và các đơn vị hành chính cấp xã chính thức đi vào hoạt động chậm nhất là trước ngày 15/8/2025, các đơn vị hành chính cấp tỉnh chính thức đi vào hoạt động chậm nhất là trước ngày 15/9. Đồng thời, có hướng dẫn cụ thể để bảo đảm hoạt động thông suốt, không gián đoạn, phù hợp với lộ trình, kế hoạch thực hiện.

Bầu cử ĐBQH và HĐND các cấp vào chủ nhật 15/3/2026

Để tạo sự đồng bộ với cấp ủy các cấp, kịp thời triển khai Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIV, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho biết, dự kiến bầu cử ĐBQH khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031 sẽ tiến hành vào ngày chủ nhật 15/3/2026, sớm hơn so với kỳ bầu cử trước. Ngày 6/4/2026, Quốc hội sẽ họp phiên họp thứ Nhất.

Số lượng ĐBQH dự kiến là 500 đại biểu, trong đó tỷ lệ ĐBQH chuyên trách ít nhất là 40%; đại biểu tái cử khoảng 30%.

Số lượng đại biểu HĐND căn cứ vào quy mô dân số từng đơn vị hành chính; thực hiện theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Trường hợp chủ tịch HĐND cấp tỉnh là đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách thì có 1 phó chủ tịch HĐND hoạt động chuyên trách; trường hợp chủ tịch HĐND là đại biểu hoạt động không chuyên trách thì có 2 phó chủ tịch HĐND hoạt động chuyên trách.

Trường hợp trưởng ban của HĐND cấp tỉnh là đại biểu HĐND hoạt động chuyên trách thì ban có 1 phó trưởng ban hoạt động chuyên trách; trường hợp trưởng ban của HĐND cấp tỉnh là đại biểu HĐND hoạt động kiêm nhiệm thì có 2 phó trưởng ban hoạt động chuyên trách.

Người dân xã Cư Bông (huyện Ea Kar) nêu kiến nghị tại buổi phát động quần chúng do các cấp, ngành của huyện tổ chức.

Ở cấp xã (gồm xã, phường, đặc khu): cơ cấu đại biểu chuyên trách ở HĐND dự kiến là 1 phó chủ tịch và 2 phó trưởng ban.

Định hướng chung về cơ cấu đại biểu HĐND các cấp: đại biểu là người ngoài Đảng, phấn đấu đạt tỷ lệ không dưới 10% ở từng cấp. Đại biểu trẻ tuổi (dưới 35 tuổi), phấn đấu đạt tỷ lệ không dưới 15%. Đại biểu tái cử, phấn đấu đạt tỷ lệ không dưới 30%; bảo đảm ít nhất 35% người trong danh sách chính thức những người ứng cử là phụ nữ. Bảo đảm tỷ lệ hợp lý là người dân tộc thiểu số phù hợp với đặc điểm dân số của từng địa phương.

Về tiêu chuẩn đại biểu, theo Chủ tịch Quốc hội, cơ bản như kỳ bầu cử trước, tuy nhiên, có điểm mới là: ưu tiên người có trình độ về khoa học - công nghệ; người được đào tạo cơ bản về pháp luật; đặc biệt quán triệt yêu cầu của Tổng Bí thư Tô Lâm tại phát biểu bế mạc Hội nghị Trung ương lần thứ 11 vừa qua là phải lấy tiêu chuẩn cao nhất là vì yêu cầu công việc, sau đó mới đến các tiêu chí khác.

Yến Ngọc