Dấu ấn báo chí cách mạng ở An toàn khu Định Hóa

Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt An toàn khu (ATK) Định Hóa là “địa chỉ đỏ” lưu giữ dấu ấn quan trọng trong lịch sử báo chí cách mạng của dân tộc Việt Nam.

Từ nơi “Thủ đô gió ngàn”

Cách đây 78 năm, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng lãnh đạo Trung ương Đảng và Chính phủ đã lựa chọn Định Hóa (Thái Nguyên) là nơi lập ATK, nơi ra đời những quyết sách quan trọng, mang tính bước ngoặt của Đảng ta trong cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.

ATK Định Hóa là một vùng đất với địa hình rừng núi xen lẫn cánh đồng, con suối, bản làng của đồng bào dân tộc Tày. Những địa danh lịch sử đã để lại dấu ấn nơi “Thủ đô gió ngàn” trong quần thể Khu di tích ATK Định Hóa như chợ Chu, chùa Hang, đồi Khau Tý, thác Khuôn Tát, đèo De, núi Hồng, Điềm Mặc, suối Đình, Định Biên, Bảo Biên, đồi Pụ Đồn, Tỉn Keo, những ngôi nhà sàn Bác ở và làm việc, nhà trưng bày ATK… Trong đó, xã Điềm Mặc là nơi lưu dấu ấn của Hội Nhà báo Việt Nam trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp.

Bia di tích nơi thành lập Hội Nhà báo Việt Nam tại xóm Roòng Khoa.

Điềm Mặc là xã miền núi nằm ở phía Nam huyện Định Hoá, cách trung tâm huyện lỵ 16 km. Tại vùng đất này, nơi xóm Roòng Khoa bình yên và thơ mộng, Bác đã thành lập Hội Nhà báo Việt Nam, tiếp tục lãnh đạo phát triển nền báo chí cách mạng phục vụ đắc lực cho công cuộc kháng chiến trường kỳ của dân tộc Việt Nam. Di tích địa điểm thành lập Hội Nhà báo Việt Nam tại xóm Roòng Khoa đã được Bộ Văn hóa - Thông tin công nhận là Di tích lịch sử quốc gia, theo quyết định số 74/2004/QĐ-BVHTT.

Dấu ấn Roòng Khoa

Tại ATK Định Hóa, ngày 21/4/1950, theo chủ trương của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Hội Nhà báo Việt Nam đã được thành lập. Ban đầu, Hội có tên là “Hội những người viết báo Việt Nam”. Đại hội thành lập Hội những người viết báo Việt Nam diễn ra tại nhà ông Triệu Đình Âu, xóm Roòng Khoa, xã Điềm Mặc. Sau Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng, tháng 2/1951, Báo Sự thật ngừng xuất bản, Bác Hồ đã chỉ đạo thành lập Báo Nhân Dân - cơ quan Trung ương của Đảng Lao động Việt Nam. Từ mảnh đất chiến khu ATK này, ngày 11/3/1951, Báo Nhân Dân đã ra số đầu tiên.

Cùng với công việc lãnh đạo cách mạng, cầm bút, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn chú trọng đến công tác đào tạo đội ngũ người viết báo vững vàng về chuyên môn, thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích của báo chí cách mạng.

Cùng thời gian ở Định Hóa, tại địa điểm xóm Bờ Rạ, xã Tân Thái (huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên), ngày 4/4/1949, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ra chỉ thị mở lớp dạy làm nghề báo, đặt tên là “Trường dạy làm báo Huỳnh Thúc Kháng”.

Tham gia giảng dạy lớp học báo chí đầu tiên là những nhà lãnh đạo như đồng chí Trường Chinh, Hoàng Quốc Việt, Võ Nguyên Giáp… cùng những cây bút tài năng như Trần Huy Liệu, Nguyễn Huy Tưởng, Nguyễn Đình Thi, Tố Hữu…

Trong “Thư gửi lớp học viết báo Huỳnh Thúc Kháng” tháng 6/1949, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn: “Muốn viết bài báo khá thì cần gần gụi quần chúng, cứ ngồi trong phòng giấy mà viết thì không thể viết thiết thực. Ít nhất cũng phải biết một thứ tiếng nước ngoài, để xem báo nước ngoài và học kinh nghiệm của người ta. Khi viết xong một bài, tự mình phải xem lại ba bốn lần, sửa chữa lại cẩn thận. Tốt hơn nữa, là đưa nhờ một vài người ít văn hóa xem và hỏi họ những câu nào, chữ nào họ không hiểu thì sửa lại cho dễ hiểu. Luôn luôn gắng học hỏi, luôn luôn cầu tiến bộ…” (Hồ Chí Minh toàn tập, tập 5, NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật, 2011).

Không gian trưng bày tư liệu về hoạt động và dấu ấn của báo chí cách mạng tại An toàn khu Định Hóa.

Bác Hồ luôn chú trọng đến việc rèn luyện, học hỏi và tiến bộ của đội ngũ những người học làm báo và viết báo. Cũng trong “Thư gửi lớp học viết báo Huỳnh Thúc Kháng” tháng 7/1949, Người nhấn mạnh: “Học ở đâu, học với ai? Học trong xã hội, học nơi công tác thực tế, học ở quần chúng. Nếu các bạn viết báo mà quần chúng hiểu, quần chúng ham đọc, quần chúng khen hay, thế là các bạn tiến bộ. Trái lại, là các bạn chưa thành công” (Hồ Chí Minh toàn tập, tập 6, NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật, 2011).

Từ những lời dạy ân tình của Bác Hồ đến cuộc đời hoạt động cách mạng vô cùng sôi nổi của mình, Người luôn coi trọng việc giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt; vì vậy, khi dặn dò các nhà báo, Bác không quên nhắc nhở họ sự cần thiết của việc kiểm tra câu từ, lỗi chính tả, cách đặt câu xem đã đúng và hợp lý chưa. Đặc biệt, khi dùng từ, Bác đặc biệt chú ý tới đối tượng tiếp nhận. Nếu dùng từ khó hiểu quá thì một người dân bình thường khó lòng nắm bắt được vấn đề. Như thế, tính đại chúng của tờ báo sẽ bị mất đi. Bác thường nêu gương làm trước để mọi người làm theo. Khi dùng từ, Bác đặc biệt quan tâm đến việc dùng từ ngữ giản dị, dễ hiểu, đó là tiếng Việt của ta sao cho lời ăn tiếng nói được đi vào sâu trong tâm hồn của mỗi người dân Việt Nam.

Những lời dạy của Bác về nghề báo thật sâu sắc và thấm thía. Sâu sắc bởi ở bất kỳ giai đoạn nào thì người cầm bút cũng cần phải có những phẩm chất ấy. Lời dạy của Người đến hôm nay không hề cũ mà vẫn đã và đang trở thành hành trang quan trọng của người làm báo.

Nguyễn Thế Lượng