Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV

Làm rõ giá trị pháp lý bằng trung học nghề để đảm bảo quyền lợi người học

Sáng 20/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, các đại biểu thảo luận tại hội trường về Dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi).

Một trong những vấn đề được đại biểu đặc biệt nhấn mạnh là sự bất cập trong cơ chế quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp. Mặc dù Chính phủ đang đẩy mạnh phân quyền và tự chủ, đại biểu lo ngại quy định của dự thảo luật, với sự tham gia của nhiều cơ quan (Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo là cơ quan đầu mối, các bộ, cơ quan ngang bộ và UBND cấp tỉnh), có thể dẫn đến tình trạng "chồng chéo" hoặc ngược lại là "khoảng trống" khi giải quyết vướng mắc.

Đại biểu phân tích, nếu nhiều cơ quan cùng tham gia xây dựng và ban hành văn bản hướng dẫn sẽ dễ dẫn đến sự không thống nhất; thậm chí có thể xảy ra tình trạng nhiều cơ quan cùng tiến hành thanh tra, kiểm tra một cơ sở giáo dục nghề nghiệp về các nội dung tương tự, gây tốn kém, phiền hà.

Để khắc phục, đại biểu kiến nghị Chính phủ quy định và ban hành Quy chế phối hợp liên ngành rõ ràng, trong đó nêu cụ thể nguyên tắc, nội dung, trách nhiệm và cách thức giải quyết khi có vướng mắc. Đồng thời, cần xây dựng cơ sở dữ liệu chung và cơ chế chia sẻ thông tin thường xuyên, minh bạch, cùng với việc đẩy mạnh phân quyền về UBND cấp tỉnh, thành phố, kèm theo tăng cường hậu kiểm, giám sát dựa trên hệ thống tiêu chuẩn chất lượng thống nhất.

Đoàn Chủ tịch điều hành phiên thảo luận. Ảnh: quochoi.vn

Bên cạnh đó, đại biểu cũng đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát tổng thể thực trạng cơ sở vật chất xuống cấp, hệ thống trang thiết bị dạy học còn thiếu thốn, cũ kỹ, lạc hậu. Đặc biệt, vấn đề thiếu hụt giáo viên cả về số lượng và chất lượng (trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề, ngoại ngữ, tin học) cần được quan tâm hàng đầu trong quá trình sửa đổi luật.

Đối với vấn đề chính sách cho người học, đại biểu chỉ rõ thực trạng đáng lo ngại: dù tỷ lệ lao động qua đào tạo cả nước đạt 29%, nhưng ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số chỉ dao động từ 12-15%, cùng với tỷ lệ bỏ học cao ở các khóa ngắn hạn. Nguyên nhân chủ yếu, theo đại biểu, không phải do người học không có khả năng mà do không kham nổi chi phí sinh hoạt, nhà ở; trong khi việc thực tập tại doanh nghiệp gần như không có lương hoặc chỉ nhận vài trăm nghìn đồng/tháng.

Đại biểu tham dự phiên làm việc. Ảnh: quochoi.vn

Từ đó, đại biểu kiến nghị bổ sung, hoàn thiện chính sách theo hướng mạnh hơn và sát thực tế hơn. Về miễn học phí, đại biểu đề nghị mở rộng đối tượng được miễn học phí sang cả người Kinh sinh sống tại các khu vực đặc biệt khó khăn, biên giới, hải đảo hoặc hộ mới thoát nghèo trong vòng 3 năm đầu. Đồng thời, cần ưu tiên các nhóm đào tạo nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực trọng điểm như chế biến, chế tạo, vi mạch, bán dẫn, sinh học, vật liệu mới.

Ngoài ra, đại biểu cũng đề nghị nghiên cứu bổ sung chính sách học bổng từ nguồn xã hội hóa, Quỹ phát triển nguồn nhân lực doanh nghiệp dành cho học sinh, sinh viên đạt giải thi tay nghề quốc gia trở lên, qua đó khuyến khích người học nỗ lực nâng cao trình độ tay nghề.

Một vấn đề quan trọng khác liên quan trực tiếp đến quyền lợi người học là giá trị pháp lý của bằng trung học nghề, đại biểu nêu lại thực tiễn trước đây, nhiều cơ quan tuyển dụng không chấp nhận trình độ văn hóa ghi theo bằng trung học nghề, buộc người học phải ghi 9/12, dẫn đến không đáp ứng điều kiện tuyển dụng.

Từ thực tế đó, đại biểu kiến nghị Ban soạn thảo cần làm rõ giá trị pháp lý của bằng trung học nghề so với bằng tốt nghiệp THPT, bảo đảm người học được công nhận trong hệ thống giáo dục quốc dân, tránh bị phân biệt khi tuyển dụng hoặc khi có nhu cầu học lên trình độ cao hơn.

Đại biểu cũng đề nghị cần rà soát, quy định rõ điều kiện đầu vào đại học tại dự thảo Luật Giáo dục đại học đối với người học trung học nghề, cũng như làm rõ phần kiến thức cốt lõi của chương trình trung học phổ thông được tích hợp trong chương trình trung học nghề…

Lan Anh (tổng hợp)