Những “nữ xế” quả cảm trên đường Trường Sơn

Năm 1968, Mỹ ngụy huy động lực lượng lớn máy bay đánh phá các con đường trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn nhằm ngăn chặn mọi sự chi viện của miền Bắc cho miền Nam.

Nhu cầu cung cấp nhân lực, vật lực cho miền Nam càng trở nên cấp bách, lái xe nam không đủ, Bộ Tư lệnh Đoàn 559 giao nhiệm vụ cho Binh trạm 9, Binh trạm 12 tuyển gấp một số nữ thanh niên xung phong, lập đội lái xe vận tải tuyến hậu phương để hỗ trợ các khu vực cửa khẩu.

Ngày 18/12/1968, tại vùng rừng núi thuộc xã Hưng Phổ, huyện Hương Khê (Hà Tĩnh), Trung đội nữ lái xe (sau này là Đại đội) mang tên Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Thị Hạnh ra đời. Đơn vị gồm 40 cô gái tuổi mười tám, đôi mươi đảm nhận vận tải hàng hóa, lương thực, thực phẩm, thuốc men… từ Vinh (Nghệ An) vào giao hàng tại các kho, trạm trên các tuyến đường 12, 18, 20 – Quyết thắng, đường 22 và khi cần thiết vượt cửa khẩu giao hàng phía trong, vận chuyển thương binh, cán bộ từ chiến trường ra miền Bắc học tập, an dưỡng; tiếp nhận xe từ miền Bắc giao cho chiến trường miền Nam.

Trung đội nữ lái xe gồm 40 cô gái, được tuyển chọn từ những nữ thanh niên xung phong trẻ tuổi, tháo vát. Ảnh tư liệu

Tuyến đường huyết mạch Trường Sơn được mệnh danh là “con đường tử thần”, là “túi bom” khổng lồ; nhiều trọng điểm như Ngã ba Đồng Lộc, Khe Ve, Long Đại, 050, Cổng Trời... hằng ngày bom đạn quân thù cày xới không trừ một tấc đất nào. Để bảo đảm an toàn và bí mật, đội xe phải chặt lá ngụy trang, chủ yếu hành quân vào ban đêm, xuất phát từ 5 giờ chiều hôm trước và quay về đơn vị lúc 5 giờ sáng hôm sau. Tất cả đèn xe đều tắt nhằm tránh máy bay địch phát hiện, lái xe chỉ căn cứ vào cái “đèn rùa” bằng ngón tay dưới gầm xe để lái. Một bên là vách núi, một bên là vực thẳm, trước mặt, sau lưng có thể bị dội bom bất cứ lúc nào. Đến nơi tập kết hàng hóa, vừa rời vô lăng, các chị lại kiêm luôn việc bốc vác; dọc đường về thì chăm sóc, động viên thương binh, làm thay cả nhiệm vụ của y tá.

Không thể kể hết những gian khổ, hiểm nguy mà các nữ xế đã trải qua. Đường Trường Sơn rất xấu, cứ chạy được vài ba ngày là nhíp bị gãy, lốp nứt vì cán phải các mảnh bom, mảnh pháo. Khi xe bị hỏng hóc giữa đường, chị em phải tự sửa chữa. Những lúc lái xe qua ngầm vào mùa mưa, nước từ trên thác tràn xuống cuồn cuộn, nếu tay lái không vững, xử lý tình huống không nhanh thì cả người và xe rất dễ bị nước cuốn trôi…

Vậy mà, mặc cho địch đánh phá suốt ngày đêm với nhiều loại bom, đạn, rocket tần suất cao, đội xe nữ vẫn bản lĩnh, gan góc, dũng cảm vượt cung, tăng chuyến, không để lỡ giờ, lỡ ngày của kế hoạch vận chuyển, đưa những chuyến hàng “vì miền Nam ruột thịt” đến nơi an toàn. Sống và chết chỉ cách nhau một lằn bánh xe, một con dốc đứng nhưng các chị vẫn hiên ngang dưới mưa bom, bão đạn; hồn nhiên hát lên những bài ca “Cô gái mở đường”, “Tôi người lái xe”…

Đến nay, trong ký ức đồng đội vẫn in đậm hình ảnh chị Phạm Thị Phàn - người thấp bé nhất nhưng bản lĩnh và sự gan lì cũng nhất Trung đội nữ lái xe. Chị Phàn đã dẫn đầu đoàn xe hơn chục chiếc của các lái xe nam vượt “cửa tử thần” thẳng tiến về Cổng Trời trong ánh sáng được soi bằng hỏa pháo của địch, kèm theo những mảnh đạn văng tung tóe phía trước, phía sau, rơi cả trên nóc cabin. Và nhiều tấm gương dũng cảm như Tiểu đội trưởng Tiểu đội 1 Bùi Thị Vân đã chỉ huy, vận chuyển thương binh vượt qua Ngã ba Đồng Lộc, gặp máy bay Mỹ đánh phá cả trước và sau đội hình nhưng kiên quyết không bỏ xe, bỏ đồng đội, vững tay lái vượt qua trọng điểm, đưa thương binh vào nơi trú ẩn an toàn.

Nữ chiến sĩ lái xe tập lái trên chiến trường. Ảnh tư liệu

Đặc biệt, Trung đội trưởng (sau này là Đại đội trưởng) Phùng Thị Viên nổi tiếng mạnh mẽ, quyết đoán. Trong một lần đi làm nhiệm vụ, khi xe bắt đầu xuống dốc Yleng thì máy bay địch phát hiện bắn đuổi theo, làm xe hỏng phanh, cứ thế lao vùn vụt, sắp lọt vào một chiếc cầu hẹp rất nguy hiểm cho cả xe và người. Rất bình tĩnh, quyết đoán, chị điều khiển xe đến một đoạn cua tay áo, cho xe đi sát taluy rồi đánh tay lái, chiếc xe xoay ngang rồi từ từ đổ nghiêng sang vệ đường ngay trước vực sâu hun hút. Mọi người trên xe đều an toàn, chỉ một chiến sĩ bộ đội bị thương nhẹ ở trán. Đoạn cua tay áo đó sau này được gọi là “Cua bà Viên”.

Đầu năm 1972, Trung đội nữ lái xe Trường Sơn được điều về Trường đào tạo lái xe D255, thuộc Cục Quản lý xe máy, tiếp tục phục vụ tại các kho xe, kho hàng, bệnh viện quân đội thay cho các lái xe nam ra trận. Tại đây, Đại đội nữ lái xe C13 được thành lập với nòng cốt là Trung đội nữ lái xe Nguyễn Thị Hạnh và 300 học viên lái xe nữ. Sau này, đội nữ lái xe được điều về trường đào tạo lái xe đi tập luyện tham gia lễ duyệt binh năm 1975 tại Quảng trường Ba Đình.

Ghi nhận chiến công và những thành tích đặc biệt xuất sắc của các nữ lái xe Trường Sơn, ngày 23/7/2014, Chủ tịch nước đã ký quyết định trao tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước cho Đại đội nữ lái xe Trường Sơn và truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho Đại đội trưởng Phùng Thị Viên.

Ngọc Diệp