Địa đạo Axoo trên tuyến Đông Trường Sơn

Trong những năm kháng chiến chống Mỹ, để tránh bom đạn kẻ thù, vừa làm nơi sinh hoạt, chiến đấu và làm chỗ nghỉ chân cho bộ đội Trường Sơn, đồng bào Cơ Tu ở huyện Tây Giang (tỉnh Quảng Nam) cùng bộ đội đã đào hàng trăm hầm hào, địa đạo lớn nhỏ giữa đại ngàn Trường Sơn.

\Địa đạo Axoo nằm trên tuyến đường Đông Trường Sơn huyền thoại, đoạn qua huyện Tây Giang và hiện vẫn còn gần như nguyên vẹn sau khi được phát hiện và phục hồi. Địa đạo nằm dưới lòng đất của ngọn đồi Bh’nơm, thuộc thôn Axoo (xã Anông). Để đến được địa đạo Axoo, có thể đi từ trung tâm xã A Tiêng khoảng 10 km hoặc đi từ A Zứt khoảng 12 km, rồi theo đường rừng rậm rạp đi bộ khoảng hơn nửa giờ là đến.

Đài tưởng niệm tại Địa đạo Axoo.

Theo những cựu chiến binh người Cơ Tu, vào những năm 1968 - 1970, chiến tranh ngày càng ác liệt, máy bay B-52 của Mỹ đã ném bom rải thảm hòng cắt đứt con đường chi viện của ta từ hậu phương miền Bắc vào tiền tuyến miền Nam. Ban đầu, để đối phó với kẻ thù, người dân và bộ đội công binh đã cùng nhau đào hầm trú ẩn, nhưng sau đó bom Mỹ ngày càng ác liệt nên phải đào hầm xuyên núi để dễ trú ẩn và đi lại. Địa đạo Axoo nằm sát đường Trường Sơn huyền thoại (đường 559) và là binh trạm dừng chân của bộ đội Trường Sơn. Địa đạo gồm nhiều ngách nối thông với nhau trong lòng núi, được bố trí thành các khu vực nơi chỉ huy, trạm xá, kho chứa quân lương và nơi ẩn trú của đồng bào địa phương. Địa đạo nằm dưới chân một quả núi lớn, cửa hầm cao chừng 1,8 m, rộng 1,5 m, có 7 ngách và dài ngoằn ngoèo hơn 70 m xuyên qua lòng núi. Khu vực núi Bh’nơm có tất cả 4 địa đạo, mỗi địa đạo có 7 ngách.

Từ cuối năm 2008, thông qua trí nhớ của các cựu chiến binh người Cơ Tu, huyện Tây Giang đã tổ chức tìm kiếm và phục hồi địa đạo những nơi bị đánh sập. Địa đạo Axoo đã được UBND tỉnh Quảng Nam công nhận là Di tích lịch sử cấp tỉnh vào tháng 7/2009. Hiện nay, cùng địa điểm đèo Bù Lạch và đoạn đường Trường Sơn qua Quảng Nam, địa đạo Axoo đã trở thành điểm tham quan du lịch, một chứng tích lịch sử để giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống cách mạng, tinh thần yêu nước và tình cảm keo sơn của đồng bào Cơ Tu đối với bộ đội Trường Sơn thời hoa lửa.

An Trường